Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz FEP

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a także składki na Fundusz Emerytur Pomostowych, w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach. Jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone, to ustalenia przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej dokonuje się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z trzeciego kwartału roku poprzedniego (art. 19 ust. 1 i 2 ustawy o sus).

Do osiągnięcia górnej granicy limitu płatnik składek powinien naliczać i opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (także FEP) od pełnej podstawy wymiaru. Dopiero po osiągnięciu wskazanego limitu zaprzestaje, do końca roku kalendarzowego, dalszego ich opłacania. W przypadku, gdy w danym miesiącu kalendarzowym następuje przekroczenie kwoty granicznej, płatnik oblicza i przekazuje składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tylko od tej części podstawy wymiaru składek, która nie spowoduje przekroczenia limitu.

Uwaga! Ustalając roczny limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym, uwzględnia się przychód podlegający oskładkowaniu uzyskany w tym roku, licząc narastająco począwszy od stycznia danego roku.

Pracodawca wypłat wynagrodzeń za dany miesiąc dokonuje 10. dnia następnego miesiąca. Pracownik jest zatrudniony od kilku lat. W 2016 r. uzyskiwał wynagrodzenie w wysokości 13.000 zł miesięcznie, a od 1 stycznia 2017 r. podwyższono je do 14.500 zł.

Zakładając, że w 2017 r. uzyskiwane przez pracownika wynagrodzenie nie ulegnie zmianie, to we wrześniu 2017 r. przekroczy roczny limit (czyli 127.890 zł), co obrazuje poniższa tabela:

We wrześniu 2017 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe została ograniczona do kwoty 13.390 zł, zgodnie z wyliczeniem: 13.000 zł x 1 m-c + 14.500 zł x 8 m-cy = 129.000 zł; 129.000 zł - 127.890 zł = 1.110 zł; 14.500 zł - 1.110 zł = 13.390 zł.

Źródłem informacji, na podstawie której płatnik zaprzestaje opłacania składek z powodu osiągnięcia przez ubezpieczonego w danym roku kalendarzowym kwoty granicznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest własna dokumentacja płacowa, a jeżeli za ubezpieczonego składki opłaca więcej niż jeden płatnik - oświadczenie ubezpieczonego. Jeśli ubezpieczony, składając oświadczenie, poda informacje niezgodne ze stanem faktycznym i powstanie zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, będzie zobowiązany do spłacenia całości tego zadłużenia (§ 10 rozporządzenia składkowego). Stosowną informację może też przekazać ZUS.

Uwaga! Rocznego limitu podstawy wymiaru składek nie stosuje się przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, a także składek na Fundusz Pracy i FGŚP. Oznacza to, że składki na te ubezpieczenia i Fundusze należy naliczać i opłacać od pełnej podstawy wymiaru składek, nie stosując powyższego ograniczenia.

Pracodawca wypłat wynagrodzeń za dany miesiąc dokonuje w ostatnim dniu roboczym tego miesiąca. Miesięczny przychód pracownika (w wieku 38 lat) stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi 15.000 zł. Zakładając, że w 2017 r. nie ulegnie on zmianie, we wrześniu 2017 r. przekroczy limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a kwotą niepowodującą przekroczenia kwoty granicznej będzie kwota 7.890 zł, zgodnie z wyliczeniem:

• 15.000 zł x 9 m-cy = 135.000 zł,
   
• 135.000 zł - 127.890 zł = 7.110 zł,
   
• 15.000 zł - 7.110 zł = 7.890 zł.

Zatem podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za wrzesień 2017 r. będą stanowiły odpowiednio kwoty:

• na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - 7.890 zł,
   
• na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe - 15.000 zł.

Pracodawca naliczy składki na ubezpieczenia społeczne w następujący sposób:

• na ubezpieczenie emerytalne:
  7.890 zł x 9,76% = 770,06 zł - składka finansowana przez pracownika,
  7.890 zł x 9,76% = 770,06 zł - składka finansowana przez pracodawcę,
   
  
• na ubezpieczenia rentowe:
  7.890 zł x 1,5% = 118,35 zł - składka finansowana przez pracownika,
  7.890 zł x 6,5% = 512,85 zł - składka finansowana przez pracodawcę,
   
  
• na ubezpieczenie chorobowe:
  15.000 zł x 2,45% = 367,50 zł - składka finansowana przez pracownika,
   
  
•  na ubezpieczenie wypadkowe:
  15.000 zł x 1,20%*⁾ = 180 zł - składka finansowana przez pracodawcę.

Uwaga*⁾: Przyjęliśmy, że właściwa dla pracodawcy stopa procentowa składki wypadkowej wynosi 1,20%.

Równocześnie składka na ubezpieczenie zdrowotne pracownika w tym miesiącu wyniesie 1.236,97 zł, zgodnie z wyliczeniem:

   15.000 zł - (770,06 zł + 118,35 zł + 367,50 zł) = 13.744,09 zł,

   13.744,09 zł x 9% = 1.236,97 zł.

Ponadto pracodawca opłaci za pracownika składki na Fundusz Pracy i FGŚP od podstawy w wysokości 15.000 zł.

Okres nieopłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty limitu traktuje się jak okres ubezpieczenia, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 z późn. zm.), licząc do końca danego roku kalendarzowego. Bez znaczenia jest wówczas fakt, czy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych trwał do końca danego roku kalendarzowego, czy też ustał w trakcie tego roku.