Moment ustalenia przychodu dla jego oskładkowania i opodatkowania

Przychodami dla celów ustalania składek ZUS są otrzymane lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego w danym miesiącu kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń oraz świadczeń częściowo odpłatnych. Pracodawca obowiązany jest naliczyć składki od wszystkich wypłat w gotówce i wartości świadczeń w naturze dokonanych lub postawionych do dyspozycji pracowników w danym miesiącu kalendarzowym, bez względu na okres, którego te wypłaty dotyczą. Taką regulację prawną zawarto w § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 78, poz. 465 ze zm.).

W sytuacji, gdy pracownik w danym miesiącu kalendarzowym, pomimo świadczenia pracy, nie otrzymał żadnych wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek ZUS, pracodawca nie odprowadza za tego pracownika za ten miesiąc składek na ubezpieczenia, a w dokumentach rozliczeniowych wykazuje przychód i składki "zerowe". W przypadku wypłaty zaległego wynagrodzenia w następnym miesiącu kalendarzowym wraz z wypłatą bieżącą, pracodawca obowiązany jest wliczyć obie wypłaty (zaległą i bieżącą) do podstawy wymiaru składek rozliczanych i opłacanych za miesiąc, w którym faktycznie dokonał wypłaty.

Zgodnie z regulaminem wynagradzania funkcjonującym w zakładzie pracy, termin płatności wynagrodzenia przypada w ostatnim dniu roboczym danego miesiąca kalendarzowego. Wynagrodzenia pracownicy odbierają w kasie zakładu.

W dniu 31 marca 2017 r. (pomimo że był to dzień wypłaty wynagrodzeń) pracodawca nie dysponował środkami finansowymi na dokonanie wypłaty. Wynagrodzenia pracowników zostały wypłacone w kasie zakładu dopiero 7 kwietnia 2017 r. Dniem powstania przychodu u pracowników jest w takim przypadku 7 kwietnia 2017 r. Pracodawca rozliczy składki i podatek z tytułu tej wypłaty w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za kwiecień 2017 r.

Nie od wszystkich przychodów należy jednak ustalać składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. W kwestii wyłączeń ze składek ZUS, należy przeanalizować:

• art. 18 ust. 2 ustawy o sus, w myśl którego w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków (przez zasiłki należy rozumieć zasiłki i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego oraz ubezpieczenia wypadkowego),
   
• art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej, w myśl którego do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób (z pewnymi wyjątkami, które omówiono w rozdziale I, str. 5-6),
   
• § 2 rozporządzenia składkowego,
   
• art. 24 ust. 5 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1449).

Analogicznie dla celów podatkowych za przychód ze stosunku pracy uważa się uzyskane w danym miesiącu kalendarzowym wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń. Zwolnienia przedmiotowe od podatku zawiera w szczególności art. 21 ust. 1 ustawy o pdof.

Wybrane zwolnienia składkowo-podatkowe zostały zaprezentowane w dalszej części niniejszego opracowania.