Odszkodowania przyznawane na podstawie przepisów o zakazie konkurencji

Rozstrzygnięcie składkowe

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia składkowego, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wyłączono odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² K.p.

Kodeks pracy przewiduje dwa rodzaje umów kształtujących zakaz konkurencji:

• w czasie trwania zatrudnienia (art. 101¹ K.p.) oraz
   
• po ustaniu stosunku pracy (art. 101² K.p.).

Artykuł 101¹ K.p. (dotyczący zakazu konkurencji w czasie trwania zatrudnienia) stanowi, że pracodawca może z każdym pracownikiem zawrzeć umowę, z treści której będzie wynikało, że pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie (np. umów cywilnoprawnych) na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. Natomiast art. 101² K.p. dotyczący zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy stanowi, iż pracodawca może z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia. Umowa o zakazie konkurencji zawarta z pracownikiem po ustaniu zatrudnienia może być kształtowana tylko jako umowa odpłatna. Zatem strony umowy powinny określić, obok okresu obowiązywania zakazu, wysokość odszkodowania należnego pracownikowi z tytułu zobowiązania się do nieświadczenia pracy na rzecz konkurencyjnego podmiotu lub też wykonywania działalności konkurencyjnej. Wysokość tego odszkodowania nie może być niższa od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy, przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji; odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach. Przyjmuje się, że pojęcie "otrzymane wynagrodzenie" obejmuje wszystkie składniki i nie może ograniczać się jedynie do wynagrodzenia zasadniczego. Z powołanych wyżej regulacji wynika, że przepis art. 101² K.p. określa jedynie minimalną wysokość odszkodowania, nie wskazując górnej jego granicy. W razie sporu o odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Uwaga! Umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy jest zasadniczo ukształtowana jako nieodpłatna, z tym że strony mogą tę kwestię uregulować odmiennie i przyznać w umowie dodatkowe świadczenie dla pracownika z tego tytułu (por. wyrok SN z 10 października 2002 r., sygn. akt I PKN 560/01, OSNP-wkł. 2003/3/8). Wypłacane pracownikowi dodatkowe świadczenie na podstawie umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek ZUS.

Rozstrzygnięcie podatkowe

Odszkodowanie przyznane na podstawie przepisów o zakazie konkurencji jest opodatkowane zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. d) ustawy o pdof.