Odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę

Rozstrzygnięcie składkowe

Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia składkowego, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wyłączono odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę.

Kwestię odpraw pieniężnych w związku z przejściem na emeryturę lub rentę uregulowano przepisami art. 92¹ K.p. Zgodnie z powołanym przepisem, pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

Powołany przepis gwarantuje zatem minimalną wysokość odprawy (w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia). Postanowienia układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania mogą ustanawiać odprawy w wyższej wysokości.

ZUS ustalił pracownikowi prawo do emerytury. Z pracownikiem rozwiązano stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę oraz wypłacono odprawę emerytalną w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Niezależnie od tej odprawy, na podstawie regulaminu wynagradzania, który stanowi, że pracownikom rozwiązującym stosunek pracy, w związku z nabyciem prawa do emerytury przysługują odprawy w wysokości trzy- lub czteromiesięcznego wynagrodzenia, przyznano mu także odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Żadna z tych odpraw nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Uzyskanie prawa do odprawy jest uzależnione od faktycznego przejścia na emeryturę lub rentę, a nie faktu przejścia na emeryturę lub rentę wyłącznie w znaczeniu prawnym, czyli uzyskania przez pracownika decyzji organu rentowego stwierdzającej nabycie określonego prawa. Sąd Najwyższy w wyroku z 2 marca 2010 r., sygn. akt II PK 239/09 orzekł, że: "(...) Decydujące znaczenie dla nabycia prawa do odprawy emerytalnej lub rentowej ma przejście na emeryturę lub rentę połączone z definitywnym ustaniem stosunku pracy, czyli zmiana pracowniczego statusu prawnego na status emeryta lub rencisty przez pracownika, który w związku z ustaniem stosunku pracy korzysta z uzyskanych uprawnień emerytalnych lub rentowych. Przyczyna ustania lub rozwiązania pracownika stosunku pracy nie pozbawia prawa do przysługującej mu powszechnej i jednorazowej odprawy emerytalnej lub rentowej, skoro art. 92¹ § 1 K.p. uzależnia prawo do tej odprawy od przejścia na emeryturę lub rentę w związku z ustaniem stosunku pracy, bez względu na jego przyczynę. (...)".

Uwaga! Oskładkowaniu podlega wartość świadczenia rzeczowego przyznana pracownikowi przechodzącemu na emeryturę lub rentę. Jak wyjaśnił Rzecznik Prasowy ZUS (pismo z 12 marca 2007 r., znak NGI-063/67/2007), biorąc pod uwagę przepis § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia składkowego, w przypadku przyznania pracownikowi świadczenia rzeczowego w związku z przejściem na emeryturę, wartość tego świadczenia (jeżeli jest przychodem w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy) należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracowników. Wartość pieniężną tego świadczenia uwzględnia się w podstawie wymiaru składek w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących w zakładzie pracy. W razie, gdy zakład pracy nie wprowadził stosownego zapisu:

• według cen stosowanych wobec innych odbiorców niż pracownicy, jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodawcy,
   
• według cen ich zakupu, jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi zakupione przez pracodawcę.

Rozstrzygnięcie podatkowe

Odprawa pieniężna przysługująca w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, jako przychód ze stosunku pracy, który nie został zwolniony od podatku na mocy art. 21 ustawy o pdof, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.