Podstawa do przyznania zasiłku opiekuńczego

Zasiłek opiekuńczy należny jest wyłącznie osobom ubezpieczonym, a więc podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu na zasadzie dobrowolności albo obowiązkowo.

Prawo do zasiłku

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

• zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8 - we wskazanych przez ustawodawcę sytuacjach,
   
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
   
• innym chorym członkiem rodziny.

Tak stanowi art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Zasady przyznawania tego świadczenia zostały określone w art. 33-35 ustawy zasiłkowej. Kogo ustawodawca uważa za członków rodziny, a kogo za dzieci określa art. 32 ust. 2-3 ustawy zasiłkowej.

Zasiłek opiekuńczy ma na celu zrekompensować utracone przez ubezpieczonego przychody w przypadku konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, zarówno zdrowym, jak i chorym, czy też innym chorym członkiem rodziny.

Świadczenie przysługuje z tytułu opieki sprawowanej zarówno nad osobami małoletnimi, jak i pełnoletnimi uznanymi przez ustawodawcę za członków rodziny. Bez względu na okoliczności uprawniające do świadczenia przysługuje ono na wniosek ubezpieczonego, który jest podstawowym dokumentem, poza innymi niezbędnymi do ubiegania się o zasiłek.

Zakres danych wniosku o zasiłek opiekuńczy określony został w załączniku nr 6 do rozporządzenia. Wniosek o zasiłek opiekuńczy może być sporządzony na druku ZUS Z-15, który to formularz przygotowany został przez organ rentowy.

Postępowanie w sprawie zasiłku wszczyna się na podstawie wniosku osoby ubezpieczonej.

Zaświadczenie o niezdolności do pracy

Gdy opieka jest sprawowana nad chorym członkiem rodziny, aby otrzymać omawiane świadczenie, ubezpieczony musi legitymować się odpowiednim zaświadczeniem. Dowodami stwierdzającymi konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny są:

• zaświadczenie lekarskie wystawione w formie dokumentu elektronicznego, 
   
• zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowane z systemu teleinformatycznego, opatrzone podpisem i pieczątką wystawiającego - w przypadku gdy wystawienie zaświadczenia lekarskiego w formie dokumentu elektronicznego nie jest możliwe, 
   
• wydruk wystawionego zaświadczenia lekarskiego z systemu teleinformatycznego, opatrzony podpisem i pieczątką - sporządzony na żądanie ubezpieczonego oraz w przypadku, gdy płatnik składek nie posiada profilu informacyjnego płatnika składek, 
   
• zaświadczenie lekarskie sporządzone na formularzu ZUS ZLA.

W przypadku opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8, a więc dzieckiem zdrowym, oprócz wniosku, a czasami nawet zaświadczenia lekarskiego, osoba ubiegająca się o zasiłek opiekuńczy musi przedłożyć inne dokumenty potwierdzające okoliczności, które stanowią przyczynę powodującą konieczność osobistego sprawowania opieki. Dokumentowanie prawa do zasiłku z tytułu opieki nad takim dzieckiem określa § 29 rozporządzenia (patrz ramka).

ZUS jako płatnik

Z zasad dotyczących wypłaty świadczeń chorobowych, do których zaliczany jest zasiłek opiekuńczy, wynika, że ich płatnikiem może być płatnik składek, po spełnieniu odpowiednich warunków oraz organ rentowy (art. 61 ustawy zasiłkowej).

Aby ZUS mógł wypłacić świadczenie w prawidłowej wysokości, płatnik składek przedkłada zaświadczenie zawierające zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu, stanowiących podstawę wymiaru zasiłku. W myśl § 2 rozporządzenia, zaświadczenie takie płatnik składek przedkłada w formie papierowej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS. Zaświadczenie płatnika składek powinno zawierać informacje określone w załącznikach do rozporządzenia w przypadku:

• ubezpieczonego będącego pracownikiem - w załączniku nr 1, 
   
• ubezpieczonego prowadzącego pozarolniczą działalność, ubezpieczonego współpracującego z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność oraz duchownego - w załączniku nr 3, 
   
• pozostałych ubezpieczonych - w załączniku nr 2.

Zaświadczenia te mogą być sporządzone odpowiednio na drukach ZUS Z-3, ZUS Z-3b i ZUS Z-3a, dostosowanych przez organ rentowy do obowiązujących przepisów, podobnie jak ma to miejsce w przypadku ZUS Z-15.