Zasady ustalania prawa

Począwszy od 34. dnia (odpowiednio 15. dnia) niezdolności do pracy w roku kalendarzowym pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego finansowanego ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy:

• w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
   
• z powodu przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego bądź w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych,
   
• wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

Zasiłek chorobowy przysługuje również pracownikowi, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania zatrudnienia i choruje nieprzerwanie po rozwiązaniu stosunku pracy, a także jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu:

• 14 dni od ustania zatrudnienia,
   
• 3 miesięcy od ustania zatrudnienia - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby (niezdolność oznaczana kodem literowym "E").

Prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia przysługuje również wówczas, gdy rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło w okresie urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego (w okresie, w którym pracownik nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu). Przy czym zasiłek chorobowy za okres po ustaniu zatrudnienia nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy oraz osobie, która:

• podjęła lub kontynuuje działalność zarobkową,
   
• nie nabyła prawa do zasiłku w okresie zatrudnienia z powodu nieprzepracowania wymaganego okresu wyczekiwania,
   
• jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
   
• podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zasiłek chorobowy po ustaniu dodatkowego zatrudnienia nie przysługuje, jeśli zostało ono podjęte u innego pracodawcy wyłącznie na okres urlopu bezpłatnego udzielonego przez pierwszego pracodawcę. W takim przypadku po zakończeniu urlopu bezpłatnego zasiłek chorobowy przysługuje wyłącznie z tytułu zatrudnienia u pracodawcy, który udzielił urlopu bezpłatnego. Natomiast jeżeli dodatkowe zatrudnienie podjęte w czasie urlopu bezpłatnego u innego pracodawcy ustanie przed zakończeniem urlopu bezpłatnego, a pracownik stanie się niezdolny do pracy po ustaniu tego dodatkowego zatrudnienia, przysługuje mu zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia - nie dłużej jednak niż do dnia zakończenia urlopu bezpłatnego. Po zakończeniu urlopu bezpłatnego zasiłek chorobowy przysługuje wyłącznie z tytułu zatrudnienia u pracodawcy, który udzielił urlopu bezpłatnego.

Pracownik korzystał z urlopu bezpłatnego udzielonego na okres od 2 stycznia do 30 kwietnia 2017 r. W czasie tego urlopu (od 2 stycznia do 31 marca 2017 r.) wykonywał zatrudnienie u innego pracodawcy. W okresie od 24 marca do 10 maja 2017 r. był niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracownik nabył prawo do:

• wynagrodzenia chorobowego za okres od 24 do 31 marca 2017 r. (8 dni z limitu 33 dni przysługujących w 2017 r.) - z tytułu niezdolności do pracy trwającej w czasie dodatkowego zatrudnienia,
   
• zasiłku chorobowego za okres od 1 do 30 kwietnia 2017 r. - z tytułu niezdolności do pracy trwającej po ustaniu dodatkowego zatrudnienia (jeszcze w czasie urlopu bezpłatnego u pierwszego pracodawcy),
   
• wynagrodzenia chorobowego za okres od 1 do 10 maja 2017 r. (10 dni z limitu 33 dni przysługujących w 2017 r.).

W razie powstania ponownej niezdolności do pracy z powodu choroby w 2017 r., pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia chorobowego jeszcze za 15 dni, tj. 33 dni - 8 dni - 10 dni.

Kiedy nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego?

Prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje za cały okres niezdolności do pracy orzeczonej danym zaświadczeniem lekarskim, w przypadku stwierdzenia przez lekarza wystawiającego zaświadczenie lekarskie faktu sfałszowania tego zaświadczenia. Zasiłek chorobowy nie przysługuje pracownikowi także za okresy niezdolności do pracy:

• spowodowanej niemożnością wykonywania pracy na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej - jeżeli pracownik nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy niezabronionej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifikacjom zawodowym lub którą może wykonywać po uprzednim przeszkoleniu,
   
• spowodowanej w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego (okoliczności te stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu) - za cały okres niezdolności do pracy,
   
• spowodowanej nadużyciem alkoholu (oznaczonej przez lekarza kodem literowym "C") - za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności,
   
• w trakcie których wykonuje on pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia - za cały okres zwolnienia.

Użytkowanie gospodarstwa rolnego nie wyklucza prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia chorobowego lub bezpośrednio po dacie ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Zatem prawo do zasiłku chorobowego przysługuje byłemu pracownikowi będącemu rolnikiem (domownikiem rolnika), którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny, jeżeli rolnik ten (lub domownik):

• nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub
   
• nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo
   
• nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Rolnik (domownik rolnika), który był pracownikiem i zachorował w czasie trwania zatrudnienia lub bezpośrednio po dniu ustania zatrudnienia, nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników, bowiem jest uprawniony do zasiłku chorobowego z tytułu pracowniczego ubezpieczenia.

Nie ma natomiast prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia osoba prowadząca gospodarstwo rolne, która zachorowała po co najmniej jednodniowej przerwie po rozwiązaniu umowy o pracę. Osoba ta, posiadając gospodarstwo rolne, będzie podlegała z mocy ustawy ubezpieczeniu społecznemu rolników od następnego dnia po ustaniu zatrudnienia.

Dodajmy, że w praktyce ZUS odmawia prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu pracowniczego ubezpieczenia chorobowego osobie posiadającej gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego, jeżeli zatrudnienie tej osoby trwało krócej niż kwartał. Jak wyjaśnia ZUS, osoba taka nie ma prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu pracowniczego ubezpieczenia chorobowego (również, jeżeli zachoruje w czasie trwania zatrudnienia), bowiem nadal podlega ubezpieczeniom społecznym rolników.