Majątek małżonków na usługach firmowych

Małżonkowie postanowili przekazać do działalności prowadzonej przez żonę samochód będący składnikiem ich wspólnego majątku. W jaki sposób żona powinna przyjmując go na stan środków trwałych ustalić jego wartość początkową?

Gdy składnik majątku klasyfikowany jako środek trwały stanowi współwłasność małżonków, wówczas jego wartość początkową należy wyznaczyć w oparciu o art. 22g ust. 11 ustawy o pdof. Z jego uregulowań wynika, że zasadniczo ustala się ją w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika. Ta reguła nie dotyczy jednak składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że wykorzystują oni składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.

W efekcie, gdy jedno z małżonków wykorzystuje na potrzeby swojej firmy składnik, który należy do wspólnego majątku małżeńskiego i jednocześnie nie jest wykorzystywany w działalności prowadzonej przez drugiego małżonka, może go amortyzować od pełnej wartości początkowej - oczywiście, pod warunkiem że składnik ten w całości używany jest na potrzeby tej działalności (przykład 1). O ile tak się zazwyczaj dzieje w odniesieniu do rzeczy ruchomych, to w przypadku małżeńskich nieruchomości często małżonek będący przedsiębiorcą wykorzystuje je w prowadzonej działalności tylko w części. Wówczas odpisów amortyzacyjnych od ich wartości początkowej dokonuje zgodnie z art. 22f ust. 4 ustawy o pdof, czyli w wysokości ustalonej od wartości początkowej nieruchomości odpowiadającej stosunkowi powierzchni użytkowej wykorzystywanej do prowadzenia działalności gospodarczej do ogólnej powierzchni użytkowej tej nieruchomości (przykład 2).

Gdy obydwoje małżonkowie mają własne odrębne firmy, w których korzystają ze wspólnego składnika majątku, to przyjmując go do środków trwałych jego wartość początkową należy określić w oparciu o omówiony wcześniej art. 22g ust. 11 ustawy o pdof. To oznacza, że w takiej sytuacji każdy z nich może dla celów amortyzacji przyjąć wartość początkową odpowiadającą wykorzystywanej przez siebie części (przykład 3).

Jak należy rozliczyć w kosztach firmy prowadzonej przez męża składnik wspólnego majątku małżeńskiego będący środkiem trwałym przejętym z firmy żony?

W praktyce często bywa tak, że wspólny składnik majątku stanowiący środek trwały w działalności jednego małżonka zostaje przekazany do działalności drugiego z nich. Gdy ma to związek ze zmianą działalności wykonywanej samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność wykonywaną samodzielnie przez drugiego z nich, wówczas małżonek, który przejmie środek trwały, zobowiązany jest do kontynuowania amortyzacji rozpoczętej przez poprzednika, co wynika z art. 22g ust. 13 pkt 5 ustawy o pdof. Przepis ten nakazuje amortyzację objętych przez małżonka środków trwałych z uwzględnieniem ich wartości początkowej wynikającej z ewidencji środków trwałych małżonka przekazującego. W efekcie małżonek przejmujący zobowiązany jest do stosowania tej samej metody amortyzacji oraz uwzględnienia odpisów amortyzacyjnych dokonanych przez małżonka przekazującego (art. 22h ust. 3 ustawy o pdof). Z kolei wydatki ponoszone na eksploatację takiego składnika zalicza wówczas do podatkowych kosztów uzyskania przychodów w pełnej poniesionej wysokości (przykład 4).

Czy możliwość korzystania przez małżonków z jednorazowej amortyzacji, o której mowa w art. 22k ustawy o pdof jest ograniczona?

TAK. Przedsiębiorcy posiadający w podatku dochodowym status rozpoczynających w roku podatkowym działalność gospodarczą, generalnie są uprawnieni do dokonania jednorazowej amortyzacji środków trwałych zaliczonych do grup 3-8 KŚT, z wyłączeniem samochodów osobowych. Jednak w odniesieniu do małżonków w art. 22k ust. 11 ustawy o pdof ustawodawca zastrzegł, że nie ma ona zastosowania m.in. do podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej, jeśli w roku jej rozpoczęcia, a także w okresie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, działalność taką prowadził małżonek tej osoby i między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa.