Umowa zlecenia/o świadczenie usług objęte minimalną stawką godzinową

Obowiązkiem wypłaty minimalnej stawki godzinowej objęto dwa rodzaje umów, tj. umowy zlecenia (art. 734 K.c.) oraz umowy o świadczenie usług, do których stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 K.c.). Zgodnie bowiem z art. 8a ust. 1 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu, wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi powinna być w umowie ustalona w taki sposób, aby w przeliczeniu na 1 godzinę nie była ona niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej obowiązującej w danym roku. Ustawą nie objęto zatem umów o dzieło oraz umów agencyjnych.

Ustawodawca jednak zdefiniował podmioty podlegające pod ustawę tworząc pojęcie "przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi", które obejmuje:

a) osobę fizyczną wykonującą działalność gospodarczą zarejestrowaną w Polsce albo w państwie niebędącym państwem członkowskim UE lub państwem Europejskiego Obszaru Gospodarczego, niezatrudniającą pracowników lub niezawierającą umów ze zleceniobiorcami albo

b) osobę fizyczną niewykonującą działalności gospodarczej

- która przyjmuje zlecenie lub świadczy usługi na podstawie umów, o których mowa w art. 734 i art. 750 K.c., na rzecz przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 z późn. zm.) albo na rzecz innej jednostki organizacyjnej, w ramach prowadzonej przez te podmioty działalności.

Podmiot zatrudniający musi prowadzić działalność gospodarczą (przedsiębiorca) lub być jednostką organizacyjną prowadzącą działalność (np. w sferze budżetowej), a więc obowiązku wypłacania wynagrodzenia w wysokości minimalnej stawki godzinowej nie będzie w przypadku zatrudniania na podstawie umów zlecenia osób do pracy w gospodarstwach domowych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, np. do sprzątania, czy opieki nad dziećmi.

Definicja powyższa jest nieprecyzyjna i niejasna, gdyż posługuje się pojęciami niezdefiniowanymi prawnie, jak np. "zleceniobiorca", którego nie definiują również przepisy Kodeksu cywilnego. Nie budzi jednak wątpliwości cel ustawodawcy, którym było objęcie minimalną stawką godzinową umów zlecenia/o świadczenie usług zawieranych z osobami fizycznymi oraz z tzw. samozatrudnionymi. Minimalne stawki godzinowe dotyczą również umów zlecenia zawieranych ze studentami, które podlegają wyłączeniu z obowiązku ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Ze względu na brak wyjątków obejmą one również kontrakty menedżerskie, które mają postać umów cywilnoprawnych o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 K.c.).

W przypadku osób prowadzących działalność istnieją dodatkowo dwa warunki, których spełnienie decyduje o obowiązku wypłacania minimalnej stawki godzinowej, a jest to po pierwsze konieczność zarejestrowania działalności w Polsce albo w państwie niebędącym państwem członkowskim UE lub państwem Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), a po drugie samodzielne wykonywanie usługi, czyli niezatrudnianie pracowników lub niezawieranie umów ze zleceniobiorcami.

Pierwszy warunek jest precyzyjny wyłączając z obszaru zastosowania ustawy o minimalnym wynagrodzeniu osoby mające zarejestrowaną działalność w innych państwach UE lub EOG, co ma miejsce ze względu na swobodę świadczenia usług gwarantowaną przez art. 16 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym (Dz. Urz. UE L 376 z 2006 r., str. 36).

W drugim przypadku nie budzi zastrzeżeń wyłączenie zatrudniania pracowników, ale już wątpliwości można mieć w zakresie drugiej części przepisu, czyli niezawierania umów ze zleceniobiorcami. Zleceniobiorcą może być bowiem zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna, a więc wydaje się, że należałoby przyjąć, iż przepisy o minimalnej stawce godzinowej należy zastosować w przypadku przedsiębiorców niekorzystających z pomocy podwykonawców zatrudnionych na podstawie umów zlecenia lub o świadczenie usług. Nie jest jednak podstawą do niestosowania przepisów ustawy korzystanie z pomocy osób zatrudnionych na podstawie umów o dzieło, które przecież nie podlegają pod regulacje wprowadzające obowiązek wypłaty minimalnej stawki godzinowej.

Uwaga! Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 20 kwietnia 2017 r.: "(...) przy ustaleniu przysługującego wynagrodzenia należałoby przyjąć zasadę, zgodnie z którą prawo do wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż wynikająca z minimalnej stawki godzinowej przysługuje za tę liczbę godzin wykonanego zlecenia lub świadczonych usług, które wykonywane były w okresie, gdy zleceniobiorca lub świadczący usługi realizował zlecone zadania samodzielnie, tj. nie zatrudniał pracowników lub nie zawierał umów ze zleceniobiorcami. (...)".

Zatem, jeśli w trakcie miesiąca sytuacja ulega zmianie, to jego części należy potraktować oddzielnie, czyli nie stosować ustawy w okresie, kiedy w ramach prowadzonej działalności jest zatrudniony pracownik czy zleceniobiorca, a obowiązkowo stosować ustawę do części miesiąca, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą działa wyłącznie osobiście.

Tłumacz prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą podpisał umowę ze spółką na tłumaczenia dokumentów, których dokonywał on lub zatrudniony przez niego pracownik. Pracownik miał umowę na czas określony i obowiązywał go 2-tygodniowy okres wypowiedzenia. Pracownik złożył wypowiedzenie w dniu 7 lipca, a więc jego okres upłynął 22 lipca 2017 r. Zatem za usługi świadczone do tej daty nie ma obowiązku stosowania minimalnej stawki godzinowej, jednak w przypadku usług świadczonych w okresie od 23 do 31 lipca 2017 r. tłumacz podlega pod ustawowy obowiązek wypłaty wynagrodzenia w wysokości minimalnej stawki godzinowej, co oznacza również konieczność dokumentowania godzin świadczenia usług.