Wyłączenia z obowiązku stosowania minimalnej stawki godzinowej wobec niektórych umów zlecenia/o świadczenie usług

Obowiązek wypłaty wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż minimalna stawka godzinowa dotyczy nie wszystkich umów zlecenia lub o świadczenie usług, gdyż w art. 8d ustawy o minimalnym wynagrodzeniu przewidziano katalog wyjątków, w przypadku których wynagrodzenie może być wypłacane także w niższej wysokości. Należą do nich dwie kategorie usług: opiekuńcze oraz wynagradzane prowizyjnie.

W przypadku pierwszej kategorii, czyli usług opiekuńczych wyłączenie z obowiązku stosowania przepisów o minimalnej stawce godzinowej obejmuje:

• umowy dotyczące usług opiekuńczych i bytowych realizowane przez prowadzenie rodzinnego domu pomocy na podstawie art. 52 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 930 z późn. zm.),
   
• umowy: o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej, o utworzeniu rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka, w przedmiocie prowadzenia rodzinnego domu dziecka, w przedmiocie pełnienia funkcji rodziny pomocowej, funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego lub funkcji wychowawcy wyznaczonego do pomocy w kierowaniu placówką opiekuńczo-wychowawczą typu rodzinnego, w przypadku gdy w tej placówce nie ma zatrudnionego dyrektora, ale we wszystkich przypadkach pod warunkiem, że ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone nieprzerwanie przez okres dłuższy niż 1 doba,
   
• umowy dotyczące usług polegających na sprawowaniu opieki nad grupą osób lub osobami podczas wypoczynków lub wycieczek - jeżeli ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone nieprzerwanie przez okres dłuższy niż 1 doba,
   
• umowy dotyczące usług opieki domowej nad osobą niepełnosprawną, przewlekle chorą lub w podeszłym wieku, gdy w związku z ich wykonywaniem osoba świadcząca usługi zamieszkuje wspólnie z podopiecznym w jego mieszkaniu lub domu, a ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone jednej osobie lub wspólnie zamieszkującej rodzinie nieprzerwanie przez okres dłuższy niż jedna doba, z wyjątkiem przypadku świadczenia usług we wszelkich placówkach świadczących całodobowe usługi dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych lub w podeszłym wieku.

Drugi wyjątek, kiedy nie ma zastosowania minimalna stawka godzinowa dotyczy umów zlecenia lub o świadczenie usług, w przypadku których o miejscu i czasie wykonywania zlecenia lub świadczenia usługi decyduje samodzielnie przyjmujący zlecenie lub świadczący usługę i w zamian za swoją pracę otrzymuje wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne, które również zostało zdefiniowane w ustawie. Przez wynagrodzenie prowizyjne należy bowiem rozumieć wynagrodzenie uzależnione od wyników takich jak liczba zawartych umów, wartość zawartych umów, sprzedaż, obrót, pozyskane zlecenia, wykonane usługi lub uzyskane należności. W przypadku takich umów przyjmuje się także, że nie ma przeszkód prawnych, aby część prowizji była uzależniona od indywidualnych wyników przyjmującego zlecenie, a część od wyników działalności podmiotu zlecającego wykonanie danej usługi (por. K. Jaśkowski, E. Maniewska, Minimalne wynagrodzenie w umowach zlecenia i o świadczenie usług, PiZS 2/2017, str. 23).

Uwaga! Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej udostępnionym naszemu Wydawnictwu 4 października 2016 r. (opisane w UiPP nr 21/2016 str. 4-5): "(...) przesłanką wyłączenia ze stosowania obowiązku zapewnienia minimalnej stawki godzinowej jest więc spełnienie trzech warunków łącznie (czas, miejsce i prowizja). Wyłączenie nie będzie więc obejmowało przypadków, w których wykonanie zlecenia lub świadczenie usług w konkretnym miejscu lub czasie wynika z umowy bądź z istoty zlecenia lub usługi (np. ochrona obiektów, sprzątanie,). Wyłączenie nie będzie miało w szczególności zastosowania, gdy w umowie zostaną wskazane np. trzy lokalizacje, których dotyczyć ma świadczona usługa, przy czym o kolejności i czasie realizacji usługi w kolejnych lokalizacjach będzie decydował sam zleceniobiorca (np. będzie decydował o kolejności dostarczania przesyłek na wyznaczonym terenie). (...)".

Zleceniobiorca świadczy usługi polegające na udzielaniu pożyczek (tzw. chwilówek) w domach klientów. Umowa zawarta z firmą pożyczkową nie określa ani miejsca, ani czasu świadczenia usług, a zlecenie jest rozliczane wyłącznie prowizyjnie. Spełnione są zatem trzy przesłanki niezbędne do niestosowania minimalnej stawki godzinowej.