Odpracowanie wyjścia prywatnego przez ciężarną i niepełnosprawnego

W firmie pracują m.in. pracownicy niepełnosprawni i pracownice w ciąży. W zakładzie praktykowane jest odpracowywanie wyjść prywatnych, najczęściej w innych dniach niż ten, w którym miało miejsce zwolnienie od pracy. Czy takie zasady odpracowywania wyjścia prywatnego są dopuszczalne wobec pracownic w ciąży i pracowników niepełnosprawnych, których czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę?

Możliwość odpracowania zwolnienia od pracy w celach prywatnych przez pracowników wskazanych w pytaniu jest dopuszczalna w dniu wystąpienia zwolnienia.

Jak wynika z art. 148 K.p., czas pracy pracownicy w ciąży nie może przekraczać 8 godzin na dobę, w systemach czasu pracy, w których możliwe jest przedłużenie wymiaru dobowego powyżej 8 godzin. Nie można jej również zatrudniać w nadgodzinach (art. 178 K.p.). Są to zakazy bezwzględne, które nie mogą być uchylone nawet, jeżeli pracownica w ciąży zgadza się na pracę powyżej 8 godzin. Podobne ograniczenia dotyczą pracowników niepełnosprawnych. Czas pracy tej grupy zatrudnionych, bez względu na stopień niepełnosprawności, nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin na tydzień. Stanowi o tym art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2046), dalej ustawy o rehabilitacji. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może natomiast przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo (art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji). Niepełnosprawni, bez względu na stopień niepełnosprawności, nie mogą być zatrudniani w porze nocnej ani w nadgodzinach.

Powyższe ograniczenia - w zakresie norm czasu pracy, pracy w nadgodzinach oraz w porze nocnej są wyłączone w przypadku pracowników niepełnosprawnych:

• zatrudnionych przy pilnowaniu, a także
   
• gdy, na wniosek pracownika, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku, lekarz sprawujący opiekę nad tymi pracownikami wyrazi zgodę na niestosowanie art. 15 ustawy o rehabilitacji, w pełnym zakresie lub co do jego określonych regulacji.

Jak wynika z przytoczonych przepisów, czas pracy pracownic w ciąży i pracowników niepełnosprawnych jest mniej elastyczny niż dla ogółu pracowników. Co do zasady, nie może on przekraczać 8 godzin na dobę (a w przypadku niepełnosprawnych w stopniu znacznym lub umiarkowanym - 7 godzin na dobę).

Trzeba podkreślić, że czas poświęcony na odpracowanie zwolnienia w celach prywatnych nie jest pracą nadliczbową. Wynika to z art. 151 § 2¹ K.p., na mocy którego czas odpracowania zwolnienia od pracy w celach prywatnych, udzielonego pracownikowi na jego pisemny wniosek, nie stanowi pracy w nadgodzinach. Nie zmienia to jednak faktu, że takie odpracowanie, mające miejsce w innym dniu niż dzień udzielenia zwolnienia od pracy, skutkuje przekroczeniem normy dobowej (przy założeniu, że pracownik w tym dniu wypracował tę normę).

Odpracowanie zwolnienia od pracy udzielonego w celach prywatnych nie może naruszać odpoczynku dobowego i tygodniowego pracownika.

O ile w przypadku pracownika niepełnosprawnego sztywne stosowanie normy czasu pracy można wyłączyć na mocy art. 16 ustawy o rehabilitacji, to w odniesieniu do pracownicy w ciąży zakaz ich przekraczania jest bezwzględny.

Reasumując, pracownicy niepełnosprawni oraz pracownice w ciąży, ze względu na dotyczące ich ograniczenia w podejmowaniu pracy powyżej normy, mogą odpracowywać wyjścia prywatne tylko w dniu, w którym one nastąpiły. W odniesieniu do pracownika niepełnosprawnego możliwe jest zniesienie tych ograniczeń w przypadku zastosowania art. 16 ustawy o rehabilitacji.