Gdy pracownik (za)choruje na przełomie 2017 i 2018 roku

Niezdolność do pracy pracownika na przełomie roku kalendarzowego obliguje jego pracodawcę do ustalenia, jakie świadczenie od 1 stycznia następnego roku przysługuje ubezpieczonemu i kto będzie jego płatnikiem.

Rodzaj świadczenia z tytułu choroby

Pracownik przez pierwsze w danym roku kalendarzowym dni niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną zachowuje prawo do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy. Liczba dni tzw. wynagrodzenia chorobowego jest zróżnicowana w zależności od wieku pracownika i wynosi odpowiednio 33 dni lub - w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia - 14 dni łącznie w danym roku kalendarzowym.

Dopiero po upływie tego okresu, a więc odpowiednio od 34. lub 15. dnia choroby w danym roku kalendarzowym, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.

Co istotne, wspomniany 14-dniowy wymiar wynagrodzenia chorobowego obowiązuje pracowników, którzy 50 lat ukończyli najpóźniej 31 grudnia roku poprzedzającego dany rok kalendarzowy.

Jeśli zatem pracownik 50 lat ukończył lub ukończy w 2017 r., z dniem 1 stycznia 2018 r. przejdzie do starszej grupy wiekowej, z mniejszą ilością dni należnego wynagrodzenia chorobowego. Zamiast 33 dni wypłacanych jeszcze w 2017 r., od 1 stycznia 2018 r. będzie mu przysługiwało tylko 14 dni tego świadczenia.

Przy czym w przypadku gdy nieprzerwana niezdolność do pracy przypada na przełomie roku kalendarzowego, rodzaj świadczenia należnego pracownikowi od nowego roku uzależniony jest od tego, jakie świadczenie przysługuje mu w ostatnim dniu mijającego roku kalendarzowego. Jeżeli w dniu 31 grudnia 2017 r. pracownik będzie miał prawo do:

• wynagrodzenia chorobowego - od 1 stycznia 2018 r. pracownikowi temu nadal będzie przysługiwało to wynagrodzenie, przy czym okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni, za który w nowym roku kalendarzowym należne jest mu to świadczenie, powinien być liczony od nowa od 1 stycznia,
   
• zasiłku chorobowego - od 1 stycznia 2018 r. pracownikowi nadal będzie przysługiwał zasiłek chorobowy za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy.

Bez wpływu na okres zasiłkowy

Inaczej jest z okresem zasiłkowym. Przypomnijmy, iż zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Ze świadczenia tego można jednak korzystać nie dłużej niż odpowiednio przez:

• 182 dni lub
   
• 270 dni - gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży.

Stanowi o tym art. 8 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, która jednocześnie (w art. 9) precyzuje, iż do tzw. okresu zasiłkowego wlicza się:

• wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy oraz
   
• okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.

Okresy niezdolności do pracy zliczane do jednego okresu zasiłkowego mogą zatem przypadać w jednym roku kalendarzowym albo wykraczać poza ten rok.

Podstawa z nową kwotą gwarantowaną

Wysokość świadczenia chorobowego obliczana jest jako odpowiedni procent podstawy jego wymiaru. Tę natomiast w przypadku pracowników z założenia stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 lub - przy krótszym okresie zatrudnienia - pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Podstawy wymiaru świadczenia nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo była ona krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe. Ustawodawca zagwarantował jednak najniższą podstawę wymiaru świadczeń chorobowych, należnych ubezpieczonym będącym pracownikami, do których wynagrodzenia mają zastosowanie przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

W świetle art. 45 ustawy zasiłkowej, podstawa wymiaru świadczeń chorobowych z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia.

Minimalne wynagrodzenie zmienia się co roku z dniem 1 stycznia, co przekłada się odpowiednio na wzrost gwarantowanej kwoty podstawy wymiaru zasiłku.

Jeśli zatem pracownik będzie chorował na przełomie roku, a ustalona faktyczna podstawa wymiaru świadczenia okaże się niższa od przewidzianego dla niego minimum, powinna być z urzędu podniesiona do tej wartości.

Uprawnienia do wypłaty zasiłków

Płatnikami zasiłków są odpowiednio:

• płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych - w stosunku do swoich ubezpieczonych,
   
• ZUS - w pozostałych przypadkach.

Przy czym liczbę ubezpieczonych, decydującą o uprawnieniach do wypłaty zasiłków w całym nadchodzącym roku kalendarzowym, ustala się według stanu na dzień 30 listopada bieżącego roku kalendarzowego. Jedynie w przypadku płatników składek, którzy na wskazany wyżej dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego brany jest/będzie pod uwagę stan ubezpieczonych na pierwszy miesiąc, w którym dokonali/dokonają takiego zgłoszenia.

Kwestię tę reguluje art. 61 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej.

Może się zatem zdarzyć, że płatnik składek zobowiązany do wypłaty zasiłków w 2017 r. nie będzie już posiadał takich uprawnień w 2018 r. W takim przypadku pracownik chorujący na przełomie 2017 r. i 2018 r. powinien otrzymać zasiłek chorobowy z zakładu pracy tylko za okres do 31 grudnia 2017 r. włącznie. Od 1 stycznia 2018 r. płatność zasiłku pracodawca powinien przekazać do ZUS.

Jednak gdy sytuacja jest odwrotna, tj. płatnik składek w 2017 r. nie jest uprawniony do wypłaty zasiłków, ale od 1 stycznia 2018 r. nabywa te uprawnienia, nie zawsze skutkuje to przejęciem od 1 stycznia wypłaty zasiłków. W świetle bowiem art. 61 ust. 4 ustawy zasiłkowej, ZUS będzie kontynuował po dniu 31 grudnia podjętą wcześniej wypłatę świadczenia, nawet jeżeli od dnia 1 stycznia to płatnik składek jest zobowiązany do wypłaty zasiłków. Oznacza to, że pracodawca przejmie płatność świadczenia dopiero po powstaniu przerwy w niezdolności do pracy albo zmianie rodzaju należnego ubezpieczonemu świadczenia.

Z tym że nie dotyczy to płatności wynagrodzenia chorobowego, która dokonywana jest wyłącznie przez płatników składek (pracodawców) i finansowana z ich własnych środków.