Rozliczanie emerytury z FUS i renty z tytułu niezdolności do pracy

Organ rentowy ustalając, czy uzyskane przez emeryta lub rencistę przychody uzasadniały wypłatę świadczenia w pełnej wysokości, zmniejszanie jego wysokości lub też zawieszenie prawa do niego, dokonuje rozliczenia miesięcznego lub rocznego, w zależności od tego, która forma jest korzystniejsza dla świadczeniobiorcy. Aby jednak mogło dojść do rozliczenia w dwóch wariantach, informacja o wysokości osiągniętych przychodów powinna zawierać łączną kwotę przychodu w ujęciu rocznym oraz z rozbiciem na poszczególne miesiące tego roku.

Rozliczanie metodą roczną

Roczne rozliczenie świadczeń polega na porównaniu kwoty przychodu uzyskanego przez emeryta lub rencistę w rozliczanym roku z kwotami granicznymi (dolną i górną), ustalonymi dla tego roku. W zależności od tego, czy łączna kwota przychodu osiągniętego przez emeryta lub rencistę w danym roku:

• nie przekroczyła dolnej granicy przychodu ustalonej dla danego roku, 
   
• przekroczyła dolną granicę przychodów ustaloną dla danego roku, ale nie była wyższa od górnej jej granicy, 
   
• okazała się wyższa od górnej granicy obowiązującej w danym roku,

organ rentowy ustala, że w roku tym świadczenie odpowiednio:

• przysługiwało w pełnej wysokości, 
   
• powinno być zmniejszone, 
   
• podlegało zawieszeniu.

Jeśli okaże się, że łączna kwota przychodu osiągniętego przez świadczeniobiorcę w okresie ubiegłego roku kalendarzowego nie przekroczyła dolnej granicy przychodu, a świadczenie było zmniejszone lub zawieszone, wówczas organ rentowy dokonuje zwrotu różnicy między należną i wypłaconą kwotą świadczenia.

Natomiast gdy emerytura lub renta była wypłacana w pełnej lub zmniejszonej wysokości, a po dokonaniu rozliczenia okaże się, że świadczenie powinno być zmniejszone lub zawieszone, ZUS ustali kwotę nienależnie pobranych świadczeń i będzie dochodził ich zwrotu, z uwzględnieniem możliwości dokonania dobrowolnej wpłaty.

Rozliczanie metodą miesięczną

Przy rozliczaniu miesięcznym stosuje się wszystkie obowiązujące zasady, jakie zostały przewidziane dla rozliczania rocznego. Dotyczą one ustalania wysokości przychodu i kwot granicznych oraz dobrowolnej wpłaty na FUS. Organ rentowy porównuje kwoty przychodu osiągniętego w poszczególnych miesiącach kalendarzowych minionego roku z obowiązującymi w tych miesiącach kwotami granicznymi przychodów, ustalając czy w danym miesiącu świadczenie przysługiwało w pełnej wysokości, czy też powinno być zmniejszone lub zawieszone.

Dobrowolna wpłata na FUS

W przypadku przekroczenia wyższej kwoty granicznej przychodu istnieje możliwość korzystniejszego rozliczenia świadczenia, poprzez dokonanie tzw. dobrowolnej wpłaty na FUS. Będzie to miało miejsce, gdy organ rentowy ustali, że łączna kwota przychodu osiągniętego przez emeryta lub rencistę przewyższyła w danym roku kalendarzowym górną granicę przychodu o kwotę niższą niż kwota nienależnie pobranych świadczeń. ZUS informuje wówczas takiego świadczeniobiorcę o możliwości uniknięcia zwrotu kwoty nienależnie pobranych świadczeń, w razie przekazania na FUS kwoty równej kwocie tego przekroczenia, pomniejszonej o kwotę pobranej zaliczki na podatek dochodowy. ZUS wyznacza wówczas termin zwrotu takiej kwoty.

Jeżeli świadczeniobiorca wpłaci na FUS kwotę przekroczenia przychodu pomniejszoną o zaliczkę pobraną na podatek dochodowy, organ rentowy uzna, że przychód przekroczył niższą kwotę graniczną, a zatem świadczenie nie podlega zawieszeniu, lecz jedynie zmniejszeniu. Jeśli jednak emeryt/rencista nie dokona wpłaty we wskazanym terminie, organ rentowy będzie dochodził zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

Możliwość dokonania tzw. dobrowolnej wpłaty na FUS istnieje również przy rozliczeniu przychodów świadczeniobiorcy w ujęciu miesięcznym. Zasadność takiej wpłaty ustala się osobno dla każdego miesiąca.