Umowy cywilnoprawne

Jeśli w dokumencie legalizującym pracę w Polsce została wpisana umowa cywilnoprawna, zatrudniający i cudzoziemiec mają więcej swobody w jej skonstruowaniu. Zgodnie bowiem z zasadą swobody umów, wolno im dowolnie ukształtować treść i cel stosunku prawnego, byleby nie sprzeciwiały się one właściwości (naturze) tego stosunku, bezwzględnie obowiązującym przepisom prawa lub zasadom współżycia społecznego (art. 353¹ K.c.). Muszą jednak pamiętać, aby umowa cywilnoprawna nie zawierała cech umowy o pracę lub aby te cechy nie przeważały. Ponadto w przypadku umowy zlecenia (art. 734 K.c.) i o świadczenie usług, do której stosuje się regulacje o zleceniu (art. 750 K.c.), zatrudniający musi przestrzegać gwarancyjnych postanowień z art. 8a-8e ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2017 r. poz. 847 z późn. zm.). Dotyczą one:

1) ustalenia i wypłaty wynagrodzenia w taki sposób, aby jego wysokość za godzinę realizacji zlecenia/usługi nie była niższa niż minimalna stawka godzinowa, która w 2018 r. wynosi 13,70 zł (za wypłacanie mniejszej stawki grozi grzywna od 1.000 zł do 30.000 zł),

2) dopłacania do stawki minimalnej za każdą godzinę wykonanego zlecenia/usługi, jeśli okazałoby się, że w danym miesiącu nie została osiągnięta,

3) wypłacania wynagrodzenia według następujących zasad: brak możliwości zrzeczenia się wynagrodzenia przez zleceniobiorcę/usługobiorcę; wypłata w formie pieniężnej i co najmniej raz w miesiącu,

4) wskazania umówionego ze zleceniobiorcą/usługobiorcą sposobu potwierdzania liczby wykonanych godzin zlecenia/usług w umowie - brak regulacji w tym zakresie spowoduje, że zleceniobiorca będzie przedkładać w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej informację o liczbie godzin wykonania zlecenia przed terminem wypłaty wynagrodzenia.

Powyższe zasady ochronne nie obowiązują zatrudniającego, który jest objęty wyłączeniami. Zatem albo gdy zachodzą okoliczności wskazane w art. 8d ust. 1 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu (m.in. o miejscu i czasie realizacji zlecenia/usługi decyduje zleceniobiorca/usługobiorca, a za wykonane zlecenie/usługę otrzymuje wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne), albo powierzający pracę nie ma statusu przedsiębiorcy lub innej jednostki organizacyjnej.

Obywatel ukraiński jest zatrudniony w firmie zakładającej i serwisującej instalacje gazowe. W łączącej go z zatrudniającym umowie zlecenia zapisano, że:

• do jego zadań należy dokonywanie przeglądów takich instalacji,
   
• o kolejności i czasie ich przeprowadzenia decyduje sam zleceniobiorca,
   
• jego wynagrodzenie stanowi iloczyn liczby zrealizowanych przeglądów i stawki za jeden przegląd.

Tak skonstruowane postanowienia nie zwalniają z obowiązku przestrzegania przepisów ochronnych dotyczących minimalnej stawki godzinowej. Nie jest bowiem spełniony warunek o wynagrodzeniu prowizyjnym. Umówione wynagrodzenie jest wynagrodzeniem akordowym (tzw. akord prosty).