Rozkład czasu pracy

Plan pracy w danym okresie rozliczeniowym, w sposób zasadniczy organizujący proces pracy poprzez określenie dni roboczych, z wyszczególnieniem godzin jej rozpoczęcia i zakończenia oraz dni wolnych od pracy, nazywany jest rozkładem czasu pracy. Rozkłady czasu pracy muszą być sporządzane z uwzględnieniem zasad obowiązujących dla systemu czasu pracy, w którym praca jest wykonywana oraz obligatoryjnych odpoczynków dobowych i tygodniowych. Prawidłowe ustalenie obowiązującego rozkładu czasu pracy wymaga ponadto uprzedniego obliczenia obowiązującego wymiaru czasu pracy, czyli liczby godzin i maksymalnej ilości dni do przepracowania w przyjętym okresie rozliczeniowym, która następnie umożliwia ustalenie właściwej liczby dni wolnych z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.

Pracodawca stosuje system równoważnego czasu pracy w 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym. Pierwszy tegoroczny okres rozpoczął się 1 stycznia i potrwa do 30 kwietnia. W okresie tym przypada do przepracowania 664 godziny. Oznacza to, że każdy pracownik powinien mieć minimum 17 dni wolnych z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Wynika to z następującego wyliczenia:

• maksymalna liczba dni roboczych: 664 godz. : 8 godz. = 83 dni,
   
• liczba dni kalendarzowych: 31 dni + 28 dni + 31 dni + 30 dni = 120 dni,
   
• liczba dni wolnych: 120 dni - (17 niedziel + 3 święta + 83 dni pracy) = 17 dni.

Jeżeli dniami wolnymi są soboty, to jest ich jedynie 16 (pierwsza - 6 stycznia - była dniem świątecznym - Święto Trzech Króli - i nie może być uznana jednocześnie za dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy). Dlatego też należało wyznaczyć w tym, okresie jeszcze jeden dzień wolny od pracy.

Do takich samych wniosków prowadzi porównanie z wymiaru czasu pracy z realną możliwością pracy. Gdyby pracownikom z przykładu zaplanowano po 8 godzin we wszystkie dni od poniedziałku do piątku za wyjątkiem świąt, to pracowaliby oni 672 godziny (84 dni x 8 godz.), a więc o 8 godzin za dużo.

Uwaga! Konkretyzacja rozkładu czasu pracy następuje niekiedy w postaci harmonogramu czasu pracy na przyjęty okres rozliczeniowy - najczęściej w postaci graficznej - sporządzanego dla poszczególnych pracowników bądź grup pracowników. Ma to miejsce wówczas, gdy rozkład czasu pracy jest zmienny lub gdy poszczególni pracownicy "wymieniają się" w nierównomiernych odstępach czasu.

Co istotne, pracodawca jest obowiązany przekazać pracownikowi rozkład czasu pracy przynajmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony. Jeżeli ma on charakter stały i/lub jest określony z góry, nie występuje obowiązek przekazywania rozkładów. Dotyczy to sytuacji gdy:

• rozkład czasu pracy pracownika wynika z prawa pracy, obwieszczenia, o którym mowa w art. 150 § 1 K.p., albo z umowy o pracę,
   
• pracodawca w porozumieniu z pracownikiem ustali czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm czasu pracy (tzw. system zadaniowy); w takim przypadku rozkład czasu pracy ustala pracownik,
   
• na pisemny wniosek pracownika stosuje do niego rozkład ruchomy,
   
• na pisemny wniosek pracownika ustalono mu indywidualny rozkład czasu pracy.

Byłoby to niepotrzebne powielanie raz ustalonej i/lub przekazanej informacji.

Pracodawca stosuje dwa okresy rozliczeniowe, 12-miesięczny dla pracowników produkcyjnych i 4-miesięczny dla administracji zakładowej. Wszyscy pracownicy pracują od poniedziałku do piątku po 8 godzin, w stałych godzinach rozkładowych, przy czym pierwsza z wymienionych grup na 3 zmiany (następujące po sobie w stałym porządku tygodniowym). Stosowne postanowienie w tej sprawie zamieszczono w regulaminie pracy. Ponieważ rozkład czasu pracy wszystkich pracowników oraz jednocześnie każdego z osobna wynika z przepisów prawa pracy, pracodawca nie ma obowiązku sporządzania dokumentów indywidualnych.