Zasiłek macierzyński

Ustalanie prawa do zasiłku

Osoby prowadzące działalność gospodarczą nie są uprawnione do urlopu macierzyńskiego, jest on bowiem przywilejem pracowników. Pomimo tego, jeśli podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, mogą otrzymywać zasiłek macierzyński. Jest on wypłacany za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i ojcowskiego, a także urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej (odpowiednio ubezpieczonemu), która w okresie ubezpieczenia chorobowego:

• urodziła dziecko,
   
• przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10. roku życia, i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,
   
• przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10. roku życia.

Po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego przez okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, ubezpieczona-matka dziecka może zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego za pozostały okres, jeżeli bezpośrednio po terminie rezygnacji o zasiłek macierzyński za niewykorzystany okres wystąpi ubezpieczony-ojciec dziecka, który w tym celu przerwał działalność zarobkową.

Ubezpieczona-matka dziecka, legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, może zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni po porodzie, o ile o zasiłek macierzyński wystąpi ubezpieczony-ojciec dziecka albo ubezpieczony-inny członek najbliższej rodziny, który przerwie działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jeżeli niezdolność do samodzielnej egzystencji lub niepełnosprawność w stopniu znacznym powstała po upływie 8 tygodni po porodzie, ubezpieczona może zrezygnować z zasiłku macierzyńskiego nie wcześniej niż od dnia następnego po dniu ustalonym jako dzień powstania tej niezdolności lub niepełnosprawności.

W przypadku niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez nieubezpieczoną-matkę dziecka, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje ubezpieczonemu-ojcu dziecka albo innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, który w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przerwał działalność zarobkową, za okres przypadający po dniu zaistnienia tych okoliczności.

W razie śmierci matki dziecka, zarówno podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu, jak i niepodlegającej temu ubezpieczeniu, lub porzucenia przez nią dziecka, ubezpieczonemu-ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres przypadający po dniu śmierci lub porzucenia dziecka, do wyczerpania pełnego wymiaru tego zasiłku (o ile przerwał działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem).

Jeżeli dziecko wymaga opieki szpitalnej ubezpieczona może, po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie (56 dni), przerwać pobieranie zasiłku, a pozostałą jego część wykorzystać w terminie późniejszym, po wypisaniu dziecka ze szpitala.

Natomiast, gdy to ubezpieczona (matka dziecka) wymaga opieki szpitalnej, po wykorzystaniu przez nią zasiłku macierzyńskiego w wymiarze co najmniej 8 tygodni (56 dni) po porodzie, może ona na ten czas przerwać pobieranie zasiłku macierzyńskiego. Wówczas ubezpieczony-ojciec dziecka albo inny ubezpieczony członek najbliższej rodziny mają prawo do części zasiłku macierzyńskiego odpowiadającej okresowi pobytu ubezpieczonej w szpitalu. Łączny wymiar zasiłku macierzyńskiego wykorzystanego przez ubezpieczoną-matkę dziecka i ubezpieczonego-ojca dziecka nie może przekraczać pełnego okresu jego wypłaty. Zasada ta dotyczy również ubezpieczonej, która przyjęła dziecko na wychowanie.

Zasiłek macierzyński nie przysługuje za okres pobytu w areszcie tymczasowym bądź w czasie odbywania kary pozbawienia wolności.

W przypadku urodzenia dziecka w czasie przerwy w ubezpieczeniu spowodowanej zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej, na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, prawo do zasiłku macierzyńskiego nie przysługuje, zarówno w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, jak i po wznowieniu jej wykonywania.

Okres płatności zasiłku macierzyńskiego

Wymiar okresu płatności zasiłku macierzyńskiego odpowiada okresom urlopów związanych z rodzicielstwem. Prezentujemy go w tabeli poniżej.

zasiłek macierzyński po urodzeniu dziecka (dzieci)

Przy ustalaniu okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego, tydzień odpowiada 7 dniom kalendarzowym. Przed przewidywaną datą porodu może przypadać nie więcej niż 6 tygodni zasiłku macierzyńskiego. Jeżeli ubezpieczona nie korzysta z zasiłku macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, pierwszym dniem, za który przysługuje zasiłek, jest dzień porodu.

W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, ubezpieczonej przysługuje zasiłek macierzyński w wymiarze 8 tygodni (56 dni) po porodzie, nie krócej jednak niż przez 7 dni od dnia zgonu dziecka. Jeśli w czasie porodu urodziło się więcej niż jedno dziecko, zasiłek macierzyński przysługuje w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

W przypadku zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, ubezpieczona zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego nie dłużej niż przez okres 7 dni od śmierci dziecka.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru przysługuje za okres wypłaty odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze:

• do 6 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub przyjęcia jednego dziecka, 
   
• do 8 tygodni - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie lub jednoczesnego przyjęcia więcej niż jednego dziecka, 
   
• do 3 tygodni - w przypadku przyjęcia dziecka w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia.

Natomiast za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego przypadającego odpowiednio od 7., 9., 4. tygodnia tego urlopu zasiłek macierzyński wynosi 60% podstawy jego wymiaru.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% podstawy wymiaru.

W sytuacji, gdy ubezpieczona otrzymująca zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zrezygnuje z jego pobierania za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze albo za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w wymiarze odpowiednio 6, 8, 3 tygodni, przysługuje jej jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy jego wymiaru. Jednorazowe wyrównanie zasiłku przysługuje pod warunkiem niepobrania tego zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego przez ojca dziecka. Wypłata wyrównania następuje w terminie 30 dni od daty złożenia wniosku w sprawie rezygnacji z zasiłku za dalszy okres.

Jeżeli ubezpieczona pobierająca zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zrezygnuje z jego wypłaty za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze albo za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w wymiarze odpowiednio 6, 8, 3 tygodni na rzecz ojca dziecka, ubezpieczonej nie przysługuje wyrównanie zasiłku macierzyńskiego. Ubezpieczony-ojciec dziecka otrzyma w takim przypadku zasiłek macierzyński również w wysokości 80% podstawy jego wymiaru.