Profilaktyczne badania lekarskie

Obowiązek przeprowadzenia badań profilaktycznych wynika z Kodeksu pracy (art. 229 K.p.), ale wskazuje na niego również przepis § 8 rozporządzenia w sprawie monitorów ekranowych. Pracodawca musi zapewnić pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi profilaktyczną opiekę zdrowotną, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Tym odrębnym przepisem jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 2067), dalej rozporządzenie w sprawie badań.

Pracownik biurowy musi zostać poddany badaniom profilaktycznym:

• wstępnym (przy przyjmowaniu do pracy),
   
• okresowym (w trakcie zatrudnienia),
   
• kontrolnym (w razie niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni).

W załączniku 1 przytoczonego rozporządzenia zostały umieszczone wskazówki metodyczne (kierowane do lekarzy medycyny pracy) w sprawie rodzaju i zakresu ich przeprowadzania, w tym dla stanowisk, na których występują zagrożenia związane z obsługą monitorów ekranowych. Co do zasady, pracownik wykonujący zadania służbowe z wykorzystaniem komputera, powinien zostać poddany badaniom ogólnym, ze zwróceniem uwagi na skórę, układ ruchu w obrębie kończyn górnych i kręgosłupa szyjnego oraz wzrok. Badania okresowe dodatkowo zostały rozszerzone o konsultacje dermatologiczne ze względu na możliwość występowania trądziku różowatego (może się pojawić w wyniku naładowanych elektrostatycznie cząsteczek kurzu). Rozporządzenie zaleca ich przeprowadzanie co 4 lata. Pamiętać jednak należy, że ostateczną decyzję co do zakresu badań oraz ich częstotliwości podejmuje sam lekarz, kierując się nie tylko wytycznymi z przywołanego aktu prawnego, ale przede wszystkim wywiadem przeprowadzonym z zatrudnionym. Pracownik może więc nie być diagnozowany jedynie ze względu na zagrożenia wynikające z pracy przy monitorze ekranowym, ale także z powodu zaistnienia innych okoliczności, a zaświadczenie potwierdzające jego zdolność do pracy lekarz ma prawo wydać na okres krótszy niż wspomniane 4 lata (tak zresztą bywa najczęściej). Dla pracodawcy wyznacznikiem jest zawsze data wskazana przez lekarza na zaświadczeniu.

Badania profilaktyczne powinny być wykonywane na podstawie skierowania od pracodawcy, w którym zobowiązany jest on dokładnie wymienić zagrożenia, na jakie pracownik jest narażony na stanowisku. Oprócz tych związanych z pracą przy monitorach ekranowych (uciążliwości dla wzroku oraz układu ruchu), w miejscu zatrudnienia mogą występować również inne, w tym czynniki niebezpieczne (np. konieczność wchodzenia na drabinę w celu sięgnięcia po dokumenty), które pracodawca także ma obowiązek wskazać. Dodatkowo, w skierowaniu należy podać wymiar czasu pracy, może on bowiem być istotny dla powstawania ewentualnych schorzeń u pracownika - jest dodatkową wskazówką dla lekarza.

W myśl przepisu § 4 ust. 1a rozporządzenia w sprawie badań, skierowanie jest wydawane pracownikowi w dwóch egzemplarzach - jeden jest przeznaczony dla lekarza medycyny pracy, a drugi zostaje u zatrudnionego.

Uwaga! Do wydawania zaświadczeń o przeciwwskazaniach lub braku przeciwwskazań do wykonywania pracy uprawnieni są jedynie lekarze medycyny pracy i tylko dokument wystawiony przez nich posiada moc prawną.

Po otrzymaniu zaświadczenia potwierdzającego zdolność pracownika do pracy lub jej brak, zatrudniony ma obowiązek dostarczyć pracodawcy jego oryginał.