vademecum kadrowego, składki ZUS, zasiłki, wynagrodzenia, urlopy, bhp
lupa
Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
A A A

Umowa o pracę czy cywilnoprawna? Praktyczne wskazówki - Dodatek do Gazety Podatkowej nr 95 (1761) z dnia 26.11.2020

Różne podstawy nawiązania współpracy

Wybór umowy, na podstawie której dojdzie do nawiązania współpracy z daną osobą należy do przedsiębiorcy. Decyzja w tym zakresie jest ograniczona wyłącznie charakterem poszczególnych stosunków prawnych. Niektóre umowy cywilne, takie jak umowa zlecenia, o świadczenie usług, czy dzieło, mają cechy zbliżone do umowy o pracę, a jednocześnie są mniej sformalizowane i niekiedy wiążą się z niższymi obciążeniami publicznoprawnymi. Należy jednak pamiętać, że zawarta umowa cywilnoprawna, w sytuacji gdy zleceniobiorca, czy usługodawca faktycznie wykonuje swoje obowiązki jak pracownik etatowy, może zostać zakwalifikowana jako umowa o pracę regulowana przez Kodeks pracy.

Chociaż umowa o pracę różni się od umów cywilnoprawnych unormowanych w Kodeksie cywilnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740), a każdy z tych kontraktów jest umową nazwaną uregulowaną w ustawie, to w wielu przypadkach granica pomiędzy umową zlecenia lub o dzieło a umową o pracę jest bardzo cienka. Wynika to z faktu, iż Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320) ma za zadanie chronić osoby zatrudnione na umowę o pracę. Zawiera on generalną zasadę, z której wynika, że jeżeli stosunek pracy posiada kodeksowe cechy zatrudnienia określone w art. 22 § 1 K.p., to niezależnie od nazwy umowy zawartej przez strony, ma ona charakter umowy o pracę. Ponadto z przepisów Kodeksu pracy wynika zakaz zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną.

Zatrudnienie a kontrakt

Różnice pomiędzy umową cywilnoprawną a stosunkiem pracy, są znaczne. Przede wszystkim umowa mająca cechy stosunku pracy gwarantuje pracownikowi ochronę określoną w Kodeksie pracy. Dotyczy to norm czasu pracy, wypoczynku, urlopu czy odpowiedzialności za szkodę i odpowiedzialności majątkowej. Kodeks pracy zawiera wiele przepisów bezwzględnie obowiązujących, co powoduje, że strony nie mają możliwości ustalić w umowie o pracę postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy kodeksowe (np. zmniejszyć przysługujący wymiar urlopu). W przypadku umów cywilnoprawnych strony mają znacznie większą swobodę w kształtowaniu ich wzajemnych praw i obowiązków. Mogą zarówno wybrać rodzaj umowy, jaką chcą zawrzeć, np. umowa o dzieło, zlecenia, czy świadczenia usług, ale także dostosować stosunek prawny do swoich potrzeb. Umowy cywilnoprawne zawierane są bowiem na podstawie zasady swobody umów uregulowanej w art. 3531 K.c. Zgodnie z tym przepisem strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zatem granice zawieranego kontraktu wyznaczają m.in. obowiązujące przepisy o charakterze bezwzględnie zobowiązującym i zasady współżycia społecznego, które należy utożsamiać z dobrymi obyczajami i uczciwością. Tak określona w K.c. zasada swobody umów pozostawia stronom dużo swobody przy ustaleniu treści kontraktu.

Treść umowy

Z uwagi na fakt, że umowy cywilnoprawne mogą zostać uznane za stosunek zatrudnienia już po ich zawarciu, przedsiębiorcy oraz inne podmioty zawierające takie umowy powinni mieć świadomość, na jakiej podstawie kwalifikuje się określony stosunek prawny jako umowę cywilnoprawną lub stosunek pracy. Regułę interpretacyjną w tym zakresie zawiera art. 65 § 2 K.c. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, niż opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Zatem wpisanie do umowy o pracę słów zleceniodawca i zleceniobiorca oraz unikanie określenia zatrudnienie nie spowoduje, że umowa faktycznie będzie kreować stosunek zlecenia, jeżeli z jej treści będzie wynikać, iż strony faktycznie zawierają umowę o pracę. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 28 czerwca 2018 r., sygn. akt III AUa 133/18, wskazał, że: "Wyrażona w art. 3531 K.c. zasada swobody umów, w myśl której stronom umowy gwarantuje się możliwość wyboru rodzaju stosunku prawnego, który będzie je łączył, nie oznacza dowolności kreowania stosunków prawnych (...). O tym, jaki stosunek prawny łączy strony w rzeczywistości rozstrzygają warunki, w jakich praca jest wykonywana, a nie sama nazwa umowy, czy nawet zamiar stron w tym zakresie". Chociaż użyte w art. 65 § 2 K.c. pojęcia "zgodny zamiar stron" i "cel umowy" mają charakter ocenny, to w tym miejscu warto pamiętać o art. 22 § 11 i 22 § 12 K.p., które jako przepisy ustawowe ograniczają swobodę stron w kreowaniu umowy cywilnoprawnej, która zawierana jest, gdy pomiędzy stronami faktycznie istnieje stosunek zatrudnienia.

Redakcja umów

Aby uniknąć sytuacji, w której zawarta przez strony umowa cywilnoprawna jest następczo uznawana przez sąd za umowę o pracę na podstawie pozwu pracownika o ustalenie istnienia stosunku pracy, którego złożenie jest dopuszczalne także po zakończeniu wykonania umowy, warto mieć świadomość, jakie są cechy najpopularniejszych umów "okołopracowniczych". Zarówno umowa o dzieło, jak i zlecenia uregulowane są w przepisach Kodeksu cywilnego, odpowiednio w art. 627 oraz art. 734 K.c., a do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, co wynika z art. 750 K.c. Natomiast cechy stosunku pracy określone zostały w art. 22 K.p.

Stosunek pracy cechuje wykonywanie przez pracownika pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Jeżeli strony zawrą umowę cywilnoprawną, która będzie posiadała takie cechy, to umowa taka stanowi faktycznie umowę o pracę, a pracownik może w takim przypadku wystąpić do sądu z pozwem o ustalenie istnienia stosunku pracy. Jeżeli sąd uzna takie roszczenie za zasadne, pracodawca będzie miał obowiązek rozliczyć kontrakt cywilnoprawny pod względem składkowym i podatkowym tak jak umowę o pracę oraz uiścić odsetki od należności publicznoprawnych. Ponadto, jak wynika z art. 281 pkt 1 K.p., czyn taki stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł.

Taka redakcja przepisów nie powoduje, że zawieranie kontraktów cywilnoprawnych jest zakazane. Ma jednak przeciwdziałać zawieraniu "umów śmieciowych" w sytuacjach, gdy z obiektywnych względów należy zawrzeć umowę o pracę.

Kwalifikacja umów

Sądy orzekające w sprawach roszczeń osób zatrudnianych na podstawie kontraktów cywilnoprawnych wywodzących, że faktycznie wykonywały pracę w warunkach typowych dla umowy o pracę, nie mają wypracowanego stałego schematu przesądzającego o zakwalifikowaniu konkretnego zatrudnienia jako pracowniczego, bądź niepracowniczego.

W orzecznictwie wskazuje się jednak, że najistotniejszą rolę ma w tym zakresie treść art. 22 K.p. oraz zbadanie, czy wykonywana praca ma cechy w nim wymienione. Zatem nacisk nie jest kładziony na analizę brzmienia samej umowy, a na ustalenie rzeczywistych warunków jej realizacji.

W sytuacji gdy dokonane ustalenia doprowadzą do wniosku, że stosunek prawny łączący strony ma przeważającą ilość cech właściwych dla stosunku pracy, a więc gdy praca określonego rodzaju wykonywana jest za wynagrodzeniem na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, to należy przyjąć, że doszło do zatrudnienia na podstawie stosunku pracy. Nie ma przy tym znaczenia nazwa zawartej przez strony umowy.

"Przekroczenie przez strony zasady swobody umów skutkuje nieważnością umowy bądź jej części. Wola stron nie może zmienić ustawy, co wprost wynika z art. 58 § 1 K.c., a więc strony, działając lege artis, nie mogą nazwać umowy, gdy jej przedmiot nie odpowiada tej nazwie. Podstawowe znaczenie dla oceny stosunku zobowiązaniowego, zgodnie z art. 65 § 2 K.c., ma nie samo brzmienie umowy, ale zgodny zamiar stron i cel umowy. Przy czym zgodny zamiar stron powinien być ustalany poprzez analizę zewnętrznych ich zachowań, w tym sposobu realizacji umowy. Te okoliczności bowiem, a nie nadana umowie nazwa bądź późniejsze twierdzenia stron, zwłaszcza składane w toku sporu, pozwalają na oddanie rzeczywistego jego charakteru. Dodatkowo należy też zauważyć, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter bezwzględnie obowiązujący i wolą stron nie można zmienić skutków prawnych podlegania ubezpieczeniom społecznym z mocy prawa".

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 maja 2019 r., sygn. akt III AUa 1121/17

 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.UmowyoPrace.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

marzec 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
16
17
18
19
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
KODEKS PRACY, Prawo Pracy
UMOWA O PRACĘ - druk, przykład. Wypowiedzenie (rozwiązanie) umowy o pracę.
Wszystko o urlopach pracowniczych - wypoczynkowy, bezpłatny, macierzyński, szkoleniowy
Przydatne linki
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.