Praca w nocy pracownika opiekującego się dzieckiem do lat 4

W zakładzie pracownicy świadczą pracę w systemie czterobrygadowym na 3 zmiany, z których trzecia zmiana przypada na porę nocną. Jeden z pracowników, który wychowuje dziecko do lat 4, zamierza złożyć oświadczenie o niewyrażeniu zgody na pracę w porze nocnej. Matka dziecka nie pracuje. Czy pracodawca musi uwzględnić taki wniosek?

Zakaz zatrudniania w porze nocnej obejmuje bezwzględnie pracownice będące w ciąży oraz pracowników młodocianych. W przypadku pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia 4. roku życia przepisy przewidują, że może on wyrazić zgodę (lub nie) na pracę w porze nocnej. Jak bowiem stanowi art. 178 § 2 K.p., pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy. Zatem pracownik opiekujący się dziećmi do lat 4 - aby pracować w porze nocnej - musi wyrazić na to zgodę.

Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem są określone w przepisach Kodeksu pracy. Są one zagwarantowane ustawowo i nieprzestrzeganie ich przez pracodawcę może skutkować grzywną dla pracodawcy od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 281 § 1 pkt 5 K.p.). Ponadto korzystanie z uprawnień związanych z rodzicielstwem nie może być powodem jakiejkolwiek formy dyskryminacji pracownika czy prowadzić do rozwiązania z nim stosunku pracy.

Zazwyczaj oświadczenie w sprawie korzystania z uprawnień rodzicielskich pracownicy wypełniają przy podjęciu zatrudnienia. Mogą je także złożyć w trakcie zatrudnienia, gdy przykładowo zmianie uległa sytuacja rodzinna i pracownikowi urodziło się dziecko. W takim przypadku pracownik może zmienić swoje wcześniejsze oświadczenie i stwierdzić, że zamierza korzystać z uprawnień rodzicielskich, w tym nie wyrazić zgody na pracę w nocy. W razie złożenia takiego oświadczenia pracodawca jest nim związany i nie może planować takiemu pracownikowi pracy w nocy.

Wzór oświadczenia o korzystaniu z uprawnień związanych z rodzicielstwem dostępny jest w serwisie druki.gofin.pl, w dziale Prawo pracy.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu, w przypadku złożenia przez pracownika oświadczenia o niewyrażeniu zgody na pracę w nocy, pracodawca będzie nim związany. Dotyczy to także innych pracowników, którzy opiekują się dziećmi do lat 4. Należy tutaj jednak zaznaczyć, że w myśl art. 189¹ K.p., jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, to z uprawnień rodzicielskich może korzystać jedno z nich. Pracownik, o którym mowa w pytaniu, jako jedyny z rodziców dziecka jest zatrudniony, gdyż matka dziecka nie pracuje. Zatem jest on uprawniony do korzystania z uprawnień związanych z rodzicielstwem.