Podjęcie pracy w czasie urlopu macierzyńskiego

Nasza pracownica urodziła dziecko i obecnie przebywa na urlopie macierzyńskim. Chcielibyśmy, żeby w czasie tego urlopu pracowała w firmie po kilka godzin w tygodniu. Czy jako jej pracodawca możemy zawrzeć z nią umowę zlecenia na ten czas? Czy podjęcie zatrudnienia w czasie urlopu macierzyńskiego jest dopuszczalne?

Przepisy Kodeksu pracy nie odnoszą się do kwestii podjęcia zatrudnienia na urlopie macierzyńskim. Regulują natomiast możliwość świadczenia pracy w trakcie urlopu rodzicielskiego czy wychowawczego.

Generalnie - ze względu na przeznaczenie urlopu macierzyńskiego, jakim jest m.in. objęcie dziecka opieką przez matkę w pierwszym okresie życia - zasadą powinno być wykorzystywanie urlopu macierzyńskiego w domu, chociażby w zakresie 14 lub 8 tygodni tego urlopu. Na takie przeznaczenie urlopu macierzyńskiego może wskazywać brak w przepisie dotyczącym urlopu macierzyńskiego (art. 180 K.p.) regulacji w zakresie łączenia tego urlopu z pracą lub odesłania do art. 182^1e K.p., który dotyczy podejmowania pracy na urlopie rodzicielskim. Wprawdzie w art. 180 K.p. przewidziana jest możliwość podjęcia pracy przez pracownicę korzystającą z urlopu macierzyńskiego, ale związane jest to z rezygnacją z tego urlopu na rzecz ojca dziecka lub, w określonej sytuacji, na rzecz innego członka najbliższej rodziny. Niezależnie jednak od powyższych uwag, formalnie Kodeks pracy nie zawiera zakazu podejmowania pracy na urlopie macierzyńskim. Dlatego należy uznać to za dopuszczalne, również w odniesieniu do zatrudnienia w macierzystej firmie.

Wykonywanie pracy na urlopie macierzyńskim może następować w oparciu o umowę o pracę lub cywilnoprawną (m.in. umowę zlecenia). Prawo pracy nie przewiduje zakazu zatrudniania na podstawie umowy cywilnoprawnej, również jeżeli chodzi o zatrudnienie własnego pracownika. Dopuszczalność wykonywania pracy dla tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę i cywilnoprawnej nie może jednak prowadzić do obejścia przepisów dotyczących wykonywania pracy w ramach stosunku pracy. Umowa zlecenia nie może więc dotyczyć wykonywania pracy, która jest przedmiotem umowy o pracę. Ponadto zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia nie może przejawiać cech charakterystycznych dla stosunku pracy, m.in. podporządkowania służbowego. W razie wystąpienia takiego podporządkowania, zatrudnienie cywilnoprawne będzie traktowane jako zatrudnienie w ramach stosunku pracy, niezależnie od tego, czy prace z etatu i zlecenia są zbieżne, czy też nie.

Należy nadmienić, że Kodeks pracy wprost zabrania zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną, jeżeli występują przesłanki charakterystyczne dla stosunku pracy (art. 22 § 1² K.p.). Zawarcie umowy prawa cywilnego z naruszeniem tej zasady jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika.