Zakres obowiązywania ustawy o zwolnieniach grupowych

W razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, stosuje się ustawę z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2018 r. poz. 1969), dalej ustawę o zwolnieniach grupowych. W znaczeniu tego aktu ilość zatrudnionych to liczba osób, z którymi został nawiązany stosunek pracy. Nie wlicza się do niej osób wykonujących umowy cywilnoprawne. Spod obowiązywania przepisów omawianego aktu zostały wyłączone osoby wykonujące pracę na podstawie mianowania (art. 11 ustawy o zwolnieniach grupowych), niemniej w treści art. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych ustawodawca wskazał, że jej zapisy dotyczą pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników, nie wprowadzając przy tym jakichkolwiek wyłączeń ze względu na czynności kreujące stosunek pracy (mianowanie, wybór czy powołanie), dlatego przy ustalaniu liczby pracowników, pracodawca powinien wziąć pod uwagę wszystkich zatrudnionych na podstawie: umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru, lub spółdzielczej umowy o pracę.

Uwaga! Z treści art. 6 ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1563) wynika, że tych pracowników nie dotyczy ustawa o zwolnieniach grupowych. Przyjąć zatem należy, że pracowników tymczasowych nie wlicza się do stanu zatrudnienia na potrzeby zastosowania ustawy o zwolnieniach grupowych (por. Baran Krzysztof W., Komentarz do ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami z przyczyn niedotyczących pracowników, [w:] Zbiorowe prawo zatrudnienia. Komentarz).

Poziom zatrudnienia nie podlega przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Pracodawca ma obowiązek wliczyć każdego pracownika bez względu na wielkość etatu.

Pracodawca zatrudniający 15 pracowników na cały etat, 4 pracowników na 1/2 etatu i 3 pracowników na 3/4 etatu zamierza zmniejszyć liczebność załogi. Pracodawcę obejmuje ustawa o zwolnieniach grupowych, gdyż zatrudnia 22 pracowników, pomimo że w przeliczeniu na pełny wymiar zatrudnienie wynosi tylko 19,25 etatu.

Na tle komentowanego przepisu występują różne stanowiska co do daty w jakiej określa się ilość zatrudnionych. Należy rozpatrzyć następujące możliwości:

• dzień powzięcia przez pracodawcę zamiaru przeprowadzenia zwolnień grupowych,
• datę zawiadomienia związków zawodowych albo, jeżeli u pracodawcy nie działają związki zawodowe, datę zawiadomienia przedstawicieli pracowników (art. 2 ust. 3 i 7 ustawy o zwolnieniach grupowych),
• datę zawiadomienia powiatowego urzędu pracy o zwolnieniach grupowych (art. 2 ust. 6 ustawy o zwolnieniach grupowych).

W tym względzie nie ma jednolitego stanowiska. Zwrócić jednak należy uwagę, że gdy w zakładzie funkcjonuje kilka organizacji związkowych, do każdej z nich zawiadomienie może dotrzeć w innym czasie (por. Baran Krzysztof W.: "Zbiorowe prawo pracy. Komentarz", wyd. Oficyna 2010 r.), stąd część ekspertów uważa, że najbardziej właściwym jest moment powiadomienia PUP. W przypadku zwolnień indywidualnych, momentem tym może okazać się złożenie przez pracodawcę pracownikowi stosownego oświadczenia o wypowiedzeniu.