Wprowadzenie kryteriów pozasocjalnych w regulaminie ZFŚS

Prowadzimy zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Z powodu ciągle pogarszającej się sytuacji finansowej firmy rozważamy ograniczenie wydatków socjalnych, m.in. związanych z udzielaniem świadczeń z ZFŚS. Czy w tym celu możemy wprowadzić do regulaminu ZFŚS zapis, że pomoc socjalna przysługuje pracownikom o co najmniej 2-letnim stażu zakładowym?

NIE. Takie kryterium byłoby niezgodne z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 923).

Wielu pracodawców prowadzi działalność socjalną w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Pracodawca przy przyznawaniu pracownikom świadczeń finansowanych z tego Funduszu powinien mieć na uwadze art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, który stanowi, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ZFŚS. Pracodawca nie może jednak modyfikować w tym regulaminie regulacji ustawowych na niekorzyść osób uprawnionych czy pomijać kryterium socjalnego przy określaniu warunków przyznania ulgowych świadczeń. Potwierdza to orzecznictwo sądowe, w tym wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 maja 2017 r., sygn. akt III AUa 565/16, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 marca 2017 r., sygn. akt III AUa 874/16.

W ostatnim z przywołanych orzeczeń wskazano, że: "(...) Swoboda regulacji w regulaminie zasad przyznawania indywidualnych świadczeń jest ograniczona ustanowioną przez ustawodawcę w art. 8 ust. 1 ogólną zasadą, że przyznawanie tych świadczeń ma być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Tym samym regulamin powinien respektować i doprecyzować, jako lex specialis, zawartą w art. 8 ust. 1 (...)  ustawy zasadę podziału świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na rzecz pracowników, w oparciu o analizę ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej".

Ograniczenia w dostępie do świadczeń z Funduszu zasadniczo powinny więc wynikać jedynie z sytuacji socjalno-bytowej pracownika. W praktyce pojawiały się jednak wątpliwości co do dopuszczalności wprowadzenia do regulaminu ZFŚS dodatkowych, obok socjalnego, kryteriów przyznawania świadczeń z ZFŚS. Przykładowo wątpliwości te dotyczyły kryterium stażowego. Nasze Wydawnictwo zwróciło się więc do resortu pracy z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie dopuszczalności stosowania takiego kryterium lub kryterium rodzaju umowy zawartej z pracownikiem, dla potrzeb korzystania ze świadczeń ZFŚS.

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej w odpowiedzi z dnia 17 czerwca 2022 r. odrzuciło możliwość stosowania kryterium stażowego, jako naruszającego regulacje ustawowe.