Rekompensowanie pracy w niedziele i święta
Wykonywanie pracy w niedzielę lub święto jest dozwolone w określonych okolicznościach oraz we wskazanych branżach. Ustawodawca przewidział ustalone zasady rekompensowania pracy w niedziele i święta, które zostały uregulowane w przepisach Kodeksu pracy.
Praca w niedziele i święta
Dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy. Na mocy art. 1519 § 2 K.p. za pracę w niedziele i święta, dla celów rozliczania czasu pracy, uważa się pracę wykonywaną między godziną 600 w niedzielę lub święto a godziną 600 w następnym dniu, chyba że pracodawca ustali w zakładzie inne godziny. Kodeksowa definicja niedzieli i święta ma zastosowanie do ogółu pracowników, z wyjątkiem pracowników handlu.
W placówkach handlowych obowiązuje odrębna definicja pracy w niedziele i święta uregulowana w art. 3 pkt 7 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz niektóre dni (Dz. U. z 2024 r. poz. 449).
Przypadki i branże, w których dozwolona jest praca w niedziele i święta zostały wymienione w art. 15110 K.p. oraz w stosunku do pracowników placówek handlowych - w ustawie o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.
Rekompensata za pracę w niedziele i święta
Zasady rekompensowania pracy w niedziele i święta są dla wszystkich grup zatrudnionych takie same. Obejmują więc także pracowników handlu. Zostały one uregulowane w art. 15111 K.p. Jak przewiduje powołana regulacja, pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w przypadkach, o których mowa w art. 15110 pkt 1-9 i pkt 11 K.p., a także w przepisach ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, pracodawca jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy w zamian za pracę:
- w niedzielę - w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli (przykład 1),
- w święto - w ciągu okresu rozliczeniowego.
Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w powyższym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego. Natomiast gdy udzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę nie jest również możliwe do końca okresu rozliczeniowego, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% za każdą godzinę pracy w niedzielę.
Taka sama rekompensata finansowa (za każdą godzinę pracy w święta) przysługuje pracownikowi, gdy nie jest możliwe wykorzystanie w okresie rozliczeniowym dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto.
Do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy określające zasady rekompensaty za pracę w niedzielę.
Należy dodać, że pracownik pracujący w niedziele powinien co najmniej raz na 4 tygodnie korzystać z niedzieli wolnej od pracy (art. 15112 K.p.). Zasada ta nie dotyczy tylko pracownika zatrudnionego w weekendowym systemie czasu pracy.
Ponadto pracodawca, u którego jest dozwolona praca w niedziele i święta, powinien zapewnić pracownikom łączną liczbę dni wolnych od pracy w okresie rozliczeniowym, odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt i dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy (art. 147 K.p.).
Za pracę w niedziele i święta przysługuje pracownikowi cały dzień wolny od pracy. Przy czym, udzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto rekompensuje taką pracę tylko w granicach normy dobowej. Praca powyżej tej normy (zazwyczaj powyżej 8 godzin) powinna być zrekompensowana na zasadach dotyczących godzin nadliczbowych dobowych.
Obliczanie dodatku
W razie niemożliwości udzielenia dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto w terminach wskazanych w art. 15111 § 1 K.p., pracodawca powinien wypłacić pracownikowi dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia (za każdą godzinę pracy w tych dniach). Jeżeli pracownik jest wynagradzany stawką godzinową lub miesięczną, to za podstawę obliczeń należy przyjąć wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze przysługujące pracownikowi. Natomiast jeśli wynagrodzenie pracownika zostało określone w inny sposób, przyjmuje się 60% jego wysokości, ustalonej zgodnie z zasadami obowiązującymi przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Wynika to z art. 1511 § 3 K.p. i § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy (...).
Nieudzielenie dnia wolnego
Nieudzielenie dnia wolnego za pozarozkładową pracę w niedzielę lub święto na ogół powoduje przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy. Za każdą godzinę takiego przekroczenia pracownikowi przysługuje 100% dodatek. W przypadku pracy w niedziele i święta niezrekompensowanej dniem wolnym występują więc dwie odrębne podstawy nabycia prawa do dodatków:
- za pracę w niedzielę lub święto (art. 15111 § 2 K.p.) i
- za przekroczenie normy średniotygodniowej (art. 1511 § 2 K.p.) - przykład 2.
Przykład 1
Pracownik, zatrudniony na pełny etat w podstawowej organizacji czasu pracy od poniedziałku do piątku, w dniu 9 czerwca 2024 r. usuwał awarię przez 6 godzin w wolną dla niego niedzielę. W zamian za pracę w tę niedzielę otrzymał cały dzień wolny 14 czerwca 2024 r. W takich okolicznościach pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za niedopracowane godziny nominalne (tu 2 godziny), gdyż nie może on ponosić ujemnych konsekwencji zmian w rozkładzie czasu pracy. Ten sam pracownik usuwał kolejną awarię w niedzielę 23 czerwca 2024 r., co trwało 10 godzin. Dzień wolny za pracę w niedzielę w wymiarze 8 godzin został mu udzielony 24 czerwca 2024 r., a za 2 godziny, które były normalnymi nadgodzinami dobowymi pracodawca wypłacił na koniec miesiąca normalne wynagrodzenie i 100% dodatki.
Pracownik jest zatrudniony w firmie w podstawowej organizacji czasu pracy od poniedziałku do piątku w godzinach od 700 do 1500. W zakładzie dopuszczalna jest praca w niedziele i święta oraz pracowników obowiązują 2-miesięczne okresy rozliczeniowe, liczone od stycznia. Soboty są dniami wolnymi od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. W dniu 23 czerwca 2024 r. na polecenie pracodawcy pracownik przyszedł do pracy na 10 godzin. Była to niedziela zgodnie z rozkładem dla pracownika wolna od pracy. Do końca okresu rozliczeniowego (tj. do 30 czerwca 2024 r.) pracodawca nie oddał pracownikowi dnia wolnego za tę pracę, co spowodowało wystąpienie przekroczeń średniotygodniowych. Pracownikowi za 10 godzin pracy w niedzielę 23 czerwca 2024 r. należało wypłacić:
|
Zasadniczo Państwowa Inspekcja Pracy twierdzi, że w takiej sytuacji za pracę w niedzielę i święto niezrekompensowaną innym dniem wolnym od pracy w danym okresie rozliczeniowym, pracownikowi przysługują dwa dodatki do wynagrodzenia. Przeciwne zdanie w tej kwestii miał jednak Sąd Najwyższy, który w uchwale z dnia 15 lutego 2006 r., sygn. akt II PZP 11/05, uznał, iż w przypadku nieoddania pracownikowi dnia wolnego za pracę w niedzielę, które spowoduje przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy, pracownikowi przysługuje tylko jeden dodatek.
Pogląd wyrażony przez PIP podzieliło Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, stwierdzając w piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 28 maja 2021 r., że pracownikowi w takiej sytuacji przysługują dwa niezależne dodatki do wynagrodzenia (patrz ramka).
"Jeżeli pracownikowi za pracę w niedzielę lub święto nie został udzielony inny dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego - co może nastąpić tylko wyjątkowo - to przysługuje mu dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia, za każdą godzinę pracy w niedzielę. Ponadto, jeżeli nieudzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę spowoduje przekroczenie przeciętnej (40-godzinnej) tygodniowej normy czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym, to taka praca będzie stanowić pracę nadliczbową z wynikającymi z tego faktu konsekwencjami. Z tego tytułu zatem - niezależnie od 100% dodatku, o którym mowa w art. 15111 § 2 K.p. - pracownikowi będzie przysługiwał również dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia, a praca ta będzie wliczana do limitu godzin nadliczbowych spowodowanych szczególnymi potrzebami pracodawcy.
Powyższe przepisy stanowią bowiem dwa, niezależne od siebie tytuły do otrzymania dodatku do wynagrodzenia i w razie ich zbiegu pracownik ma otrzymać wynagrodzenie na podstawie obu tych tytułów. Na podstawie art. 1511 K.p. za pracę nadliczbową oraz na podstawie art. 15111 § 2 za pracę, która nie jest pracą nadliczbową, lecz za którą przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 1511 § 1 pkt 1 K.p., tj. w takiej samej jak dodatek za pracę nadliczbową. (...)". Stanowisko Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii udostępnione naszemu Wydawnictwu w dniu 28 maja 2021 r. |
Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz, wejdź do serwisu | ||
www.RozliczenieWynagrodzenia.pl » |
Serwis Głównego Księgowego
Gazeta Podatkowa
Terminarz
20.09.2024 (piątek)
15.10.2024 (wtorek)
DRUKI
Darmowe druki aktywne
WSKAŹNIKI
Bieżące wskaźniki wraz z archiwum
KALKULATORY
Narzędzia księgowego i kadrowego
PRZEPISY PRAWNE - Prawo pracy
Ustawy, rozporządzenia - teksty ujednolicone
FORUM - Prawo pracy
Forum aktywnych księgowych i kadrowców
|