Wynagrodzenie za okres płatnych zwolnień od pracy

Przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy (także wewnątrzzakładowymi), które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy (§ 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, Dz. U. z 2014 r. poz. 1632). Rodzaje sytuacji, w których pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, wymienia § 16 ww. rozporządzenia. Są to m.in.:

• udział w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji - na czas niezbędny; dotyczy to także pracownika będącego stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym,
• przeprowadzenie obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych - na czas niezbędny,
• uczestnictwo ratownika Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w akcji ratowniczej oraz czas odpoczynku po zakończeniu akcji - na czas niezbędny,
• uczestnictwo członka ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa "Służba SAR" w akcji ratowniczej oraz czas wypoczynku konieczny po jej zakończeniu, a także czas udziału w szkoleniach organizowanych przez Morską Służbę Poszukiwania i Ratownictwa - na czas niezbędny,
• czynność oddania krwi oraz przeprowadzenie zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą być przeprowadzone w czasie wolnym - na czas oznaczony przez stację lub (w przypadku badań) na czas niezbędny,
• ślub pracownika, urodzenie jego dziecka, zgon i pogrzeb małżonka pracownika, dziecka pracownika, jego ojca, matki, ojczyma lub macochy - 2 dni,
• ślub dziecka pracownika, zgon i pogrzeb siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka lub innej osoby pozostającej na utrzymaniu lub pod bezpośrednią opieką pracownika - 1 dzień.

Metoda obliczania wynagrodzenia za okres nieprzepracowany w związku z wymienionymi okolicznościami została uregulowana w § 5 ust. 1 rozporządzenia o wynagrodzeniu. Przy obliczaniu przedmiotowego wynagrodzenia stosuje się zasady obowiązujące dla ustalenia wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy. Do wynagrodzenia za urlop, a w konsekwencji za odpłatne zwolnienie od pracy, przyjmuje się składniki stałe (wypłacając je bez wyodrębniania za okres pracy i urlopu) oraz zmienne za okres do miesiąca, z wyjątkiem wymienionych w § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego... (Dz. U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.), dalej rozporządzenia urlopowego, tj.:

• jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
• wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
• gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
• wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
• ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
• dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
• odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
• wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.

Składników płacy za okresy dłuższe niż miesiąc nie przyjmuje się do obliczania tego wynagrodzenia.

Stawkę za okres zwolnienia ze składników zmiennych oblicza się, dzieląc podstawę wymiaru przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona. Następnie tak uzyskane wynagrodzenie mnoży się przez liczbę godzin zwolnienia od pracy (§ 9 rozporządzenia urlopowego w zw. z § 5 rozporządzenia o wynagrodzeniu).

Pracownik będący honorowym dawcą krwi, wynagradzany według stałej stawki miesięcznej w wysokości 5.400 zł oraz prowizji w wysokości procentowej utargu miesięcznego, został wezwany przez stację krwiodawstwa na okresowe badania lekarskie. W związku z tym nie świadczył pracy przez 3 godziny jednego dnia i przez 2 godziny w kolejnym dniu. Pracodawca wypłacił pracownikowi pełne wynagrodzenie określone w stawce miesięcznej oraz za 5 godzin nieobecności wynagrodzenie ze składników zmiennych ustalone według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Do podstawy wymiaru przyjął wynagrodzenie prowizyjne z miesiąca, w którym miały miejsce badania lekarskie, a następnie podzielił to wynagrodzenie przez liczbę godzin przepracowanych. Tak otrzymaną stawkę pomnożył przez 5 godzin zwolnienia od pracy.

Uwaga! Zasady ustalania wynagrodzenia za tzw. urlop okolicznościowy (np. zwolnienie na okoliczność ślubu własnego bądź dziecka) były także przedmiotem rozważań Głównego Inspektoratu Pracy (znak pisma GPP-110-4560-38-1/10/PE/RP). Organ potwierdził, iż składniki zmienne przyjmuje się z miesiąca wystąpienia nieobecności. Wyjaśnił przy tym, że w sytuacji, gdy w miesiącu korzystania z urlopu okolicznościowego zmienne składniki wynagrodzenia nie wystąpiły, wynagrodzenie za ten urlop oblicza się tylko ze składników stałych.

W listopadzie 2024 r. pracownik skorzystał z 1 dnia urlopu okolicznościowego ze względu na pogrzeb babki. Pracownik otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 6.000 zł oraz premię zależną od wyników sprzedaży, która w listopadzie wyniosła 0 zł. Za listopad 2024 r. pracownik otrzymał jedynie wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 6.000 zł, gdyż niewypracowanie w tym miesiącu premii wynikowej spowodowało, że składnik ten nie był uwzględniany w wynagrodzeniu należnym w okresie niewykonywania pracy w związku z pogrzebem jego babki.