Kwota wolna od potrąceń

Niezależnie od ograniczeń, o których mowa wcześniej, ustawodawca przewidział w większości przypadków kwotę wolną od potrąceń. Gwarantuje ona - zwłaszcza najniżej zarabiającym - zachowanie pewnego minimum bytowego. Jak już sygnalizowaliśmy, powyższe nie dotyczy jedynie należności alimentacyjnych. W pozostałych przypadkach wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniach - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• 75% wymienionego wynagrodzenia - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych,
• 90% wymienionego wynagrodzenia - przy potrącaniu kar pieniężnych,

a w razie potrąceń dokonywanych na podstawie pisemnej zgody pracownika (dobrowolnych):

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa wyżej - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
• 80% tej kwoty - przy potrącaniu innych należności (art. 87¹ § 1 i art. 91 § 2 K.p.).

Pracownik jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem w wysokości 6.500 zł. Przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów (250 zł), pracodawca jest uprawniony do zmniejszania zaliczek na podatek dochodowy o kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 300 zł, a pracownik nie jest uczestnikiem PPK. Wynagrodzenie pracownika zostało zajęte na poczet należności niealimentacyjnej. Kwota wolna od potrąceń w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. wynosi 3.261,53 zł, natomiast od 1 stycznia do 31 grudnia 2025 r. wyniesie 3.510,92 zł, co wynika z wyliczenia:

Obliczając kwotę wolną dla pozostałych trzech najczęściej spotykanych przypadków, należy dokonać analogicznych czynności jak w przykładzie powyżej, z uwzględnieniem zmian dotyczących:

• wysokości kosztów uzyskania przychodów (podstawowych - 250 zł lub podwyższonych 300 zł),
• zastosowania (bądź nie) kwoty zmniejszającej podatek (pracodawca pomniejsza zaliczki o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, jeżeli podatnik złoży temu płatnikowi oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia; w oświadczeniu o stosowaniu pomniejszenia podatnik wskazuje, że płatnik jest uprawniony do pomniejszenia zaliczki o kwotę stanowiącą: 1/12 kwoty zmniejszającej podatek - 300 zł albo 1/24 kwoty zmniejszającej podatek - 150 zł, albo 1/36 kwoty zmniejszającej podatek - 100 zł),
• zwolnienia przychodów ze stosunku pracy z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148, 152-154 ustawy o pdof.

Zakładamy, że pracownik z poprzedniego przykładu jest uczestnikiem PPK. Zarówno pracodawca, jak i pracownik finansują wpłatę do PPK w wysokości podstawowej, czyli pracownik 2% wynagrodzenia i pracodawca 1,5% wynagrodzenia. Pracownik jest uprawniony do podstawowych kosztów uzyskania przychodów oraz złożył PIT-2. Kwota wolna od potrąceń w II półroczu 2024 r. i w 2025 r. wynosi/wyniesie:

Kwota wolna od potrąceń pracownika niepełnoetatowego

Kwota wolna od potrąceń ulega obniżeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika. Potwierdza to także Główny Inspektorat Pracy w piśmie z dnia 11 czerwca 2008 r. (znak GPP-416-4560-327/08/PE), wskazując, iż zakaz swobodnego dysponowania przez pracownika częścią wynagrodzenia dla zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy odnosi się do kwoty proporcjonalnej. Dokonując ustalenia kwoty wolnej od potrąceń dla niepełnoetatowca, w pierwszej kolejności ustala się wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę stosownie do wymiaru czasu pracy pracownika, a następnie dokonuje odliczeń.

Pracownik jest zatrudniony na 1/2 etatu za wynagrodzeniem 3.500 zł. Przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów (250 zł), pracodawca jest uprawniony do zmniejszania zaliczek na podatek dochodowy o kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 300 zł, a pracownik nie jest uczestnikiem PPK. Wynagrodzenie pracownika zostało zajęte na poczet należności niealimentacyjnej. Kwota wolna od potrąceń w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. wynosi 1.688,26 zł, natomiast od 1 stycznia do 31 grudnia 2025 r. wyniesie 1.831,96 zł, co wynika z wyliczenia:

Główny Inspektor Pracy zajął także stanowisko w sprawie kwoty wolnej w przypadku pracownika niepełnoetatowego w razie potrąceń tzw. dobrowolnych (znak pisma GPP-364-4560-8-1/11/PE/RP). Zdaniem GIP kwota ta analogicznie jak w przypadku potrąceń niewymagających zgody pracownika powinna być proporcjonalnie pomniejszana.

Uwaga! Kwota wolna od potrąceń powinna być obliczana na podstawie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku niezależnie od tego za jaki okres wypłacane jest świadczenie podlegające potrąceniu. Obowiązuje tu data dokonywania wypłaty (por. stanowisko GIP, znak GPP-364-4560-3-1/11/PE/RP).