Urlop macierzyński a poronienie lub urodzenie martwego dziecka

Jedna z pracownic była w ciąży, ale na wczesnym etapie tej ciąży poroniła. Czy przysługuje jej urlop macierzyński? Druga pracownica urodziła martwe dziecko, w związku z czym przysługuje jej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego. Czy urlop ten może być skrócony do 7 dni (pracownica złożyła wniosek o takie skrócenie)? Czy ojcu dziecka w drugiej sytuacji przysługują 2 czy 4 dni urlopu okolicznościowego (tj. z tytułu urodzenia i zgonu dziecka czy tylko zgonu dziecka)?

Przepisy Kodeksu pracy nie przewidują możliwości skorzystania z urlopu macierzyńskiego w przypadku poronienia. Do tego urlopu uprawniona jest natomiast pracownica, która urodziła martwe dziecko. Zgodnie bowiem z art. 180¹ § 1 K.p., w razie urodzenia martwego dziecka pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie. Jeśli pracownica urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie i jedno z tych dzieci urodziło się martwe, to w takim przypadku przysługuje jej urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

W pytaniu wskazano, że pracownica chciałaby skrócić do 7 dni urlop macierzyński przysługujący w przypadku urodzenia martwego dziecka. Można z tego wnioskować, że w zakresie 7 dni traktuje ona przysługujący jej urlop macierzyński za obligatoryjny. Tymczasem przyznanie takiego 7-dniowego urlopu macierzyńskiego dotyczy generalnie innej sytuacji, również wskazanej w art. 180¹ § 1 K.p.

Zgodnie z powyższym przepisem w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Wspomniane 7 dni urlopu macierzyńskiego może być udzielone w sytuacji, gdy dziecko urodziło się żywe, ale zmarło krótko przed upływem 8. tygodnia życia (np. w 7. tygodniu życia). Natomiast w przypadku, gdy dziecko urodziło się martwe, urlop macierzyński przysługuje w pełnym wymiarze 8 tygodni. Siedmiodniowy urlop macierzyński nie jest więc minimalną częścią ośmiotygodniowego urlopu, z której nie można zrezygnować.

Przepis art. 180¹ K.p. nie przewiduje możliwości zrezygnowania z części urlopu macierzyńskiego, o którym mowa w tym przepisie - w przeciwieństwie do innych regulacji, które dają taką możliwość. Pracownica ma prawo zrezygnować z urlopu macierzyńskiego uregulowanego w art. 180 K.p., po wykorzystaniu 8 lub 14 tygodni tego urlopu. Rezygnacja ta następuje w określonym terminie i trybie. Nie można więc uznać, że w przypadku urlopu macierzyńskiego określonego w art. 180¹ K.p. rezygnacja z urlopu może nastąpić wyłącznie na podstawie wniosku pracownika, bez wyraźnej podstawy prawnej.

Jeżeli chodzi o urlop okolicznościowy dla pracownika - ojca z tytułu urodzenia się jego martwego dziecka, to - zdaniem redakcji - jest on uprawniony do 4 dni zwolnienia od pracy, tj. 2 dni zwolnienia z tytułu urodzenia się dziecka i 2 dni z tytułu jego zgonu. Dokumentem potwierdzającym prawo do tych zwolnień jest akt urodzenia dziecka z adnotacją o martwym urodzeniu.