Wynagrodzenie zasadnicze

Art. 78 K.p. dokonuje podziału składników wynagrodzenia na obligatoryjne i fakultatywne. Stawka wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku ma charakter składnika obowiązkowego. Jej wysokość oraz zasady przyznawania powinny wynikać z przepisów prawa pracy, do których należy zaliczyć zarówno przepisy powszechnie obowiązujące, jak i układy zbiorowe pracy czy regulaminy wynagradzania.

Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 12 lipca 2005 r. (sygn. akt III APa 89/05, Apel.-W-wa 2006/2/8).

Do najczęściej spotykanych postaci wynagrodzenia zasadniczego, które należy zaliczyć do czasowych form wynagrodzenia za pracę należą:

• stała stawka miesięczna,
   
• stawka godzinowa.

Specyfika stawki miesięcznej polega na tym, że wypłaca się ją w całości, w takiej samej wysokości za każdy miesiąc przepracowany w pełnym zakresie, niezależnie od ilości godzin pracy wynikających z rozkładu pracy pracownika. Obniżenia tego wynagrodzenia dokonuje się tylko w razie niepłatnej nieobecności pracownika w pracy. Zasady postępowania w wymienionej sytuacji opisujemy w rozdziale IX dodatku.

Specyfika wykonywanych czynności może jednak zdeterminować wprowadzenie innych form wynagradzania, np. akordowej bądź prowizyjnej, określanych odpowiednio:

• stawką wyrażoną w złotych za wykonanie określonej ilości czynności,
   
• stawką procentową od wartości przeprowadzonych transakcji, wykonanych usług itd.

Tak określone wynagrodzenie, uwzględniające ilość i (bądź) jakość pracy, należy zaliczyć do obligatoryjnych składników wynagrodzenia.

Uwaga! Akordowa forma wynagradzania znajduje zastosowanie jedynie w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy. Normy pracy powinny stanowić miernik nakładu pracy, jej wydajności i jakości.

W literaturze przedmiotu wyróżnia się cztery rodzaje systemów akordowych:

• akord czysty - stawka za jednostkę produktu pozostaje bez zmian niezależnie od ilości wytworzonej,
   
• akord progresywny - stawka wzrasta wraz z przekroczeniem normy,
   
• akord zespołowy - stawka jest zależna od wydajności pracy całego zespołu,
   
• akord zryczałtowany - wypłata następuje z góry za wykonanie oszacowanych w całości prac związanych z danym zadaniem.

System prowizyjny jest zbliżony do akordowego, gdyż uzależnia wynagrodzenie od wyników pracy pracownika (zazwyczaj jest to określony procent wartości dokonywanych przez niego transakcji). Prowizja bywa ustalana indywidualnie dla poszczególnych pracowników, bądź całego zespołu.

Uwaga! Nie ma przeszkód dla stosowania więcej niż jednego systemu wynagradzania (np. stawką stałą i prowizją), w razie potrzeby wspieranego fakultatywnymi składnikami wynagrodzenia (np. premią).