Ekwiwalent za używanie i pranie odzieży oraz obuwia roboczego

Jednym z obowiązków pracodawcy z zakresu bhp jest zapewnienie pracownikowi odzieży i obuwia roboczego. Jest to konieczne w sytuacjach gdy:

• własna odzież i obuwie pracownika mogłyby ulec w trakcie pracy znacznemu zabrudzeniu lub zniszczeniu,
   
• korzystanie z odzieży i obuwia roboczego jest konieczne ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bhp (art. 237⁷ § 1 K.p.).

Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, jeżeli nie jest on zaopatrzony (w przypadkach, w których jest to wymagane) w odzież i obuwie robocze. Pracodawca powinien w związku z tym uregulować kwestie rodzaju i asortymentu odzieży i obuwia roboczego oraz przewidywane okresy ich użytkowania. Odpowiednie zapisy dotyczące tej kwestii powinny się znaleźć w przepisach zakładowych lub w wewnętrznym zarządzeniu. Przy dokonywaniu ustaleń w tej sprawie należy brać pod uwagę warunki, w jakich jest wykonywana praca, związane z nią ryzyko zawodowe oraz stopień i rodzaje zagrożeń występujących na danym stanowisku. W każdym przypadku odzież i obuwie robocze dostarczone przez pracodawcę musi spełniać wymagania Polskich Norm.

Tylko w nielicznych sytuacjach pracodawca musi zapewnić pracownikom odzież i obuwie robocze poprzez ich wydanie zatrudnionemu. Obowiązek bezpośredniego zapewnienia wspomnianej odzieży i obuwia dotyczy stanowisk, na których wykonywane są prace:

• związane bezpośrednio z obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych,
   
• przy których własna odzież i obuwie pracownika mogą ulec intensywnemu zabrudzeniu albo skażeniu środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub biologicznie zakaźnymi.

Przy pozostałych pracach pracodawca może ustalić, za zgodą pracowników, wykaz stanowisk, na których dopuszcza się używanie odzieży i obuwia roboczego będącego własnością pracownika (art. 237⁷ § 2 K.p.). Taka odzież nie musi już spełniać wymogów Polskich Norm, niemniej powinna zachowywać swoje funkcje użytkowe.

Jeżeli ciężar zakupu odzieży i obuwia roboczego został przeniesiony na pracownika, pracodawca jest zobowiązany w zamian wypłacać pracownikowi ekwiwalent pieniężny, którego celem jest rekompensata kosztów tego zakupu (art. 237⁷ § 4 K.p.). Dlatego wysokość wspomnianego ekwiwalentu powinna odzwierciedlać aktualne ceny konkretnego rodzaju odzieży czy obuwia roboczego. Ekwiwalent powinien być wypłacany przed upływem ustalonego przez pracodawcę okresu używalności odzieży i obuwia roboczego.

Drugim ekwiwalentem związanym z korzystaniem z odzieży roboczej, jest ekwiwalent za pranie tej odzieży. Konieczność jego wypłaty występuje wtedy, gdy pracodawca przekazuje wykonywanie tej czynności pracownikowi, za wypłatą wspomnianego ekwiwalentu (art. 237⁹ § 2 i 3 K.p.). Jego wysokość powinna odpowiadać ponoszonym przez pracownika kosztom prania, przy czym kwota ekwiwalentu może być pomniejszona o okres nieobecności w pracy, np. z powodu urlopu czy choroby. Ewentualna redukcja kwoty ekwiwalentu stosownie do okresu nieobecności powinna wynikać z przepisów zakładowych lub indywidualnego zarządzenia pracodawcy. Prania odzieży roboczej nie można jednak powierzyć pracownikowi, jeżeli w procesie pracy uległa ona skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

Pracodawca, który wyposaża pracowników w odzież i obuwie robocze, jest zobowiązany prowadzić kartę ewidencyjną przydziału tej odzieży i obuwia (w tym wypłaty ekwiwalentu za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego oraz za ich pranie i konserwację). Karta musi być prowadzona dla każdego pracownika indywidualnie, według wzoru opracowanego przez pracodawcę.

Wzór karty ewidencyjnej wyposażenia w odzież i obuwie robocze dostępny jest w serwisie www.gofin.pl, w dziale Prawo pracy.