Egzekucja ze świadczeń o charakterze socjalnym

Wynagrodzenie pracownika zostało zajęte w drodze egzekucji administracyjnej. Czy temu zajęciu podlega także świadczenie pieniężne (tzw. wczasy pod gruszą) wypłacane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych?

Stosownie do art. 72 § 1-2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.), organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wynagrodzenia za pracę przez przesłanie do pracodawcy zobowiązanego (tu osoby, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym) zawiadomienia o zajęciu tej części jego wynagrodzenia, która nie jest zwolniona spod egzekucji, na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i z kosztami egzekucyjnymi. Jednocześnie wzywa pracodawcę, aby nie wypłacał zajętej części wynagrodzenia zobowiązanemu, lecz przekazał ją organowi egzekucyjnemu, aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych.

Zajęcie wynagrodzenia za pracę jest dokonane z chwilą doręczenia pracodawcy zawiadomienia o zajęciu. Zachowuje ono moc również w przypadku zmiany stosunku pracy lub zlecenia, nawiązania nowego stosunku pracy lub zlecenia z tym samym pracodawcą, a także w przypadku przejęcia pracodawcy przez innego pracodawcę.

W odniesieniu do potrąceń egzekucyjnych ze świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w pewnym zakresie wypowiedział się Departament Prawa Pracy MPiPS, uwzględniając stanowisko przedstawione przez Ministerstwo Sprawiedliwości. W piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu 4 lipca 2011 r. czytamy m.in., że: "(...) świadczenia socjalne nie mają charakteru wynagrodzenia, a zatem należności ze stosunku pracy. Pomoc socjalna ma bowiem charakter uznaniowy ze względu na obowiązek stosowania przy jej przyznawaniu poza wynagrodzeniowych, wyłącznie socjalnych kryteriów, zawartych w art. 8 ust. 1 ustawy o zfśs. (...) w opinii Ministerstwa Sprawiedliwości należałoby uznać, że egzekucja z wynagrodzenia za pracę prowadzona na podstawie przepisów art. 880-888 K.p.c. nie obejmuje świadczeń przyznawanych pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych".

Świadczenia przyznawane z ZFŚS mogą być potrącane, jeżeli odpowiedni organ oprócz wynagrodzenia za pracę zajął także inne wierzytelności pracownika.

Uznaniowy charakter świadczenia z Funduszu przestaje takim być z chwilą jego przyznania, kiedy staje się świadczeniem należnym. W tym momencie pracownik zyskuje status wierzyciela, tj. osoby, która ma prawo żądać od zobowiązanego (pracodawcy) spełnienia tego świadczenia, a organ egzekucyjny może to świadczenie zająć. Nie korzysta ono przy tym z ochrony przewidzianej przez Kodeks pracy.

Resort nie odniósł się natomiast do egzekucji administracyjnej ze świadczeń z Funduszu. Jak wyjaśnił, ta kwestia: "(...) należy do właściwości Ministerstwa Finansów". Biorąc jednak pod uwagę zawartą w ustawie definicję wynagrodzenia, należałoby uznać, że także w tym przypadku omawiane świadczenie nie podlega potrąceniu w trybie zajęcia wynagrodzenia za pracę.

Przez wynagrodzenie, w przypadku egzekucji administracyjnej, rozumie się wynagrodzenia oraz niewyłączone spod egzekucji inne świadczenia pieniężne związane z pracą lub funkcją wykonywaną przez zobowiązanego na podstawie stosunku pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne.

W przepisie tym wymienia się świadczenia "związane z pracą" oraz "z funkcją", a nie ogólnie ze stosunkiem pracy. Pomoc z Funduszu nie jest natomiast związana z pracą czy funkcją, lecz z sytuacją socjalno-bytową uprawnionego, a co najwyżej wynika ze stosunku pracy. W tej sytuacji, zdaniem redakcji, potrącenie z tego świadczenia jest możliwe, gdy organ egzekucyjny zajmie także inne niż wynagrodzenie wierzytelności zobowiązanego.