Dokonanie potrącenia z wynagrodzenia pracownika części kosztów odbytego kursu zawodowego

Pracodawca sfinansował pracownikowi kurs podnoszący jego kwalifikacje zawodowe. W podpisanej z nim umowie szkoleniowej zobowiązał pracownika do przepracowania w firmie 2 lat liczonych od dnia zakończenia szkolenia. W umowie tej pracownik wyraził zgodę na dokonanie potrącenia z wynagrodzenia za pracę części kosztów kursu wyliczonej proporcjonalnie do okresu zatrudnienia po jego ukończeniu, w przypadku wcześniejszego rozwiązania przez niego umowy o pracę. Pracownik rozwiązał umowę o pracę przed upływem 2 lat. Czy na podstawie tej klauzuli umownej pracodawca miał prawo potrącić z ostatniego wynagrodzenia pracownika część kosztów kursu?

Podpisanie umowy szkoleniowej z klauzulą wskazaną w pytaniu Czytelnika, można uznać za wystarczające. Pracodawca musi jednak pamiętać o wynikających z art. 91 § 2 K.p. granicach takich potrąceń.

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest wypłacanie wynagrodzenia za pracę w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Co do zasady, wynagrodzenie to powinno być wypłacone pracownikowi w wysokości uzgodnionej w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy. W związku z tym, że wynagrodzenie pracownika podlega szczególnej ochronie, pracodawca może dokonywać z niego potrąceń należności wymienionych w art. 87 K.p. według reguł kodeksowych.

Zgodnie z art. 91 K.p., należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 K.p. (do takich można zaliczyć koszty kursu) mogą być potrącone z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie. Zgoda może być wyrażona w odrębnym piśmie (oświadczeniu woli), może być też zawarta, tak jak w sytuacji opisanej w pytaniu, w umowie szkoleniowej.

Pracownik, wyrażając zgodę na potrącenie, powinien mieć świadomość wielkości długu i istnienia przesłanek odpowiedzialności. Tak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1994 r., sygn. akt I PZP 41/94.

Zgoda na dokonanie potrącenia z wynagrodzenia jest skuteczna, gdy wyrażając ją pracownik zna wysokość należności do potrącenia lub ma podstawy pozwalające ustalić jej wysokość.

Jeśli w umowie szkoleniowej strony ustaliły, że pracodawca zobowiązuje się pokryć koszty uczestnictwa pracownika w kursie podnoszącym jego kwalifikacje zawodowe w określonej kwocie (znanej zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi) i ustaliły zasady zwrotu tych kosztów przez pracownika, to można uznać, że pracownik podpisując zawartą w tej umowie zgodę na potrącenie proporcjonalnej (do okresu zatrudnienia po zakończeniu szkolenia) części kosztów kursu, miał świadomość zarówno przesłanek swojej odpowiedzialności, jak i wielkości potrącenia na jakie się zgodził (a więc wielkości długu).

Pracodawca podpisuje z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę w formie pisemnej określającą wzajemne prawa i obowiązki. Nie może ona jednak zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy art. 103¹-103⁶ K.p.

Należy też pamiętać, że potrącenia z wynagrodzenia za pracę mogą być dokonywane tylko do pewnych granic. Przy dokonywaniu tzw. potrąceń dobrowolnych, czyli za uprzednią zgodą pracownika wyrażoną na piśmie, granice te wyznaczają określone w art. 91 § 2 K.p. kwoty wolne od potrąceń. Kwota wolna przy dokonywaniu potrąceń dobrowolnych jest równa:

• minimalnemu wynagrodzeniu za pracę przysługującemu pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniach składkowo-podatkowych - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
   
• 80% wymienionej kwoty - przy potrącaniu pozostałych należności.