Praca na podstawie kontraktu menedżerskiego

Jeszcze jednym rodzajem umowy, na podstawie której może być świadczona praca, jest umowa o zarządzanie podmiotem gospodarczym, zwana często kontraktem menedżerskim. Wobec osób zajmujących kierownicze stanowiska w firmach stosuje się bowiem różne podstawy prawne zatrudnienia, w tym także umowę o pracę lub kontrakt menedżerski.

Termin "kontrakt menedżerski" wprawdzie nie został uregulowany w prawie cywilnym, ale w aspekcie tego prawa należy do umów nienazwanych, do których stosuje się wprost albo odpowiednio, na mocy art. 750 K.c., przepisy regulujące umowę zlecenia.

Stronami umowy o zarządzanie są: pracodawca (właściciel przedsiębiorstwa działający bezpośrednio lub przez organ nadzorczy) i specjalista w zakresie zarządzania, który na mocy umowy zostaje upoważniony do podejmowania czynności faktycznych i prawnych w celu prowadzenia przedsiębiorstwa. Menedżer podejmuje (najczęściej) decyzje samodzielnie i odpowiada za ich skutki. Szczegółowa treść umowy menedżerskiej zależy od woli stron i dlatego w obrocie prawnym spotkać można wiele różnych rodzajów umów. Podstawowe elementy omawianej umowy powinny obejmować:

• cele i zadania menedżera oraz środki, za pomocą których ma je osiągnąć,
   
• zakres jego odpowiedzialności,
   
• wynagrodzenie,
   
• czas na jaki umowa jest zawarta,
   
• dopuszczalność i warunki jej rozwiązania.

Należy przyjąć, iż menedżer zobowiązuje się do starannego zarządzania przedsiębiorstwem w celu osiągnięcia jak najlepszych wyników finansowych. Mimo to umowa menedżerska nie może być uznana za umowę rezultatu, a raczej za umowę starannego działania. Efekty pracy menedżera są bowiem zdeterminowane przesłankami natury obiektywnej i zależą od czynników ekonomicznych i sytuacji gospodarczej w kraju. Kontrakt menedżerski jest, co do zasady, umową świadczoną osobiście, gdyż dającemu zlecenie chodzi właśnie o wiedzę, doświadczenie i umiejętności tej konkretnej osoby. Umowa o zarządzanie jest umową odpłatną, a wynagrodzenie często uzależnione jest od efektów pracy zarządzającego.

Umowy te zawierają niekiedy postanowienia, które w typowej umowie zlecenia nie występują. Menedżer nie korzysta z uprawnień pracowniczych, lecz strony mogą umówić się o uprawnieniu menedżera np. do udziału w zyskach, urlopu wypoczynkowego, odprawy pieniężnej w przypadku wcześniejszego odwołania menedżera z pełnionej funkcji. Mogą ponadto zamieścić w umowie klauzulę zobowiązującą menedżera do przestrzegania zakazu konkurencji.

Kontrakt menedżerski jako umowa cywilnoprawna różni się od umowy o pracę przede wszystkim:

• swobodą stron w określeniu przedmiotu umowy,
   
• brakiem podporządkowania menedżera poleceniom pracodawcy,
   
• swobodą ustalenia kryteriów oceny realizacji zobowiązań menedżera i ich powiązania z wynagrodzeniem za pracę,
   
• rozdziałem ryzyka i odpowiedzialności związanego z prowadzeniem podmiotu gospodarczego.

Charakterystyczny dla tej umowy jest po stronie menedżera obowiązek większej niż w stosunkach pracy samodzielności i dyspozycyjności, ale i prawo do wyższego niż w przypadku umowy o pracę wynagrodzenia, powiązanego niekiedy z osiąganymi wynikami gospodarczymi.