Termin kontroli

Inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania o każdej porze dnia i nocy kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, dotyczących legalności zatrudnienia, stanu bhp oraz wypłacania wynagrodzenia odpowiadającego wysokości minimalnej stawki godzinowej. Z reguły jednak kontrole są przeprowadzane w godzinach pracy urzędu, czyli między 7³⁰/8⁰⁰ a 15³⁰/16⁰⁰. Zdarzają się również przypadki (np. przy kontrolach sklepów wielkopowierzchniowych), gdy inspektorzy pracy pojawiają się w zakładzie we wczesnych godzinach rannych (np. jeszcze przed otwarciem sklepu dla klientów, w czasie gdy odbywa się dostawa towaru i jego rozładowywanie na regałach sklepowych) i ponownie, jeszcze tego samego dnia, późnym wieczorem (np. tuż przed zamknięciem placówki, a nawet już po jej zamknięciu dla klientów, kiedy odbywa się podliczanie utargu w kasach, uzupełnianie towaru na półkach, sprzątanie itp.).

Uwaga! Inspektor pracy nie musi uprzedzać pracodawcy o zamiarze skontrolowania jego zakładu pracy (art. 24 ust. 1 ustawy o PIP).

Taka procedura działania "z zaskoczenia" stosowana jest w praktyce sporadycznie, tj. wtedy, gdy:

• uprzedzenie pracodawcy o zamiarze skontrolowania jego firmy mogłoby znacząco wpłynąć na wynik kontroli,
   
  
• okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli u przedsiębiorcy (np. względy bezpieczeństwa i higieny pracy).
  

Inspektor pracy uzyskał informację, że bar sushi zatrudnia "na czarno" obcokrajowców. Uprzedzenie pracodawcy o zamiarze przeprowadzenia kontroli w zakresie legalności zatrudnienia mogłoby spowodować, iż ewentualni nielegalni pracownicy zostaliby zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy na czas trwania kontroli PIP w firmie. W takim zaś przypadku przeprowadzona kontrola nie odzwierciedlałaby stanu faktycznego panującego zwykle w tym zakładzie pracy.

W zdecydowanej większości przypadków inspektorzy uprzedzają jednak pracodawców o zamiarze skontrolowania danego zakładu pracy. Czynią to najczęściej telefonicznie, w przeddzień zaplanowanej kontroli. Jeśli ma ona dotyczyć zagadnień prawnych (np. czasu pracy, wynagrodzeń, urlopów itp.), w ciągu jednego dnia pracodawca nie jest w stanie uzupełnić lub wyprostować wszystkich nieprawidłowości w dokumentacji pracowniczej. Natomiast uprzedzenie pracodawcy o zamiarze przeprowadzenia kontroli pozwala uniknąć sytuacji, w której inspektor nie zastanie w zakładzie pracy pracodawcy lub upoważnionej przez niego osoby posiadającej dostęp do dokumentacji pracowniczej (np. akt osobowych, ewidencji czasu pracy czy listy płac), a co za tym idzie może udostępnić je do kontroli.

Inspektor udał się na niezapowiedzianą kontrolę w prywatnej placówce oświatowej, zamierzając sprawdzić, czy pracownicy posiadają aktualne badania lekarskie potwierdzające zdolność do pracy oraz szkolenia bhp. Informacje te znajdują się w aktach osobowych pracowników przechowywanych w szafie pancernej, do której klucz posiadają jedynie prezes firmy oraz kadrowa. W dniu kontroli okazało się, że kadrowa przebywa na urlopie wypoczynkowym, a prezes na spotkaniu biznesowym poza siedzibą firmy. W związku z tym inspektor pracy musi zaczekać na powrót prezesa do zakładu, kontrolując w tym czasie zagadnienia bhp, np. pomieszczenia pracy, zaplecze higieniczno-sanitarne, względnie przełożyć kontrolę na inny termin.

PIP zaplanowała przeprowadzenie wspólnej kontroli z ITD w jednej z dużych firm przewozowych. W związku z tym kontrolujący z obu instytucji muszą albo jednocześnie wkroczyć do zakładu pracy, albo też inspektor ITD musi wejść jako pierwszy. Jego obecność w zakładzie pracy nie blokuje bowiem możliwości podjęcia kontroli przez inspektora pracy. Jeśli jednak zdarzyłoby się tak, że to inspektor pracy pojawiłby się w firmie jako pierwszy, wówczas kontroler ITD musi zaczekać z podjęciem swoich czynności do czasu zakończenia kontroli PIP.