Ochrona przedemerytalna w razie likwidacji stanowiska pracy

Nasz zakład zatrudnia kilkudziesięciu pracowników. Jeden z nich, zatrudniony na czas nieokreślony, objęty jest ochroną przedemerytalną. Chcielibyśmy zlikwidować jego stanowisko. Czy takiemu pracownikowi możemy wypowiedzieć umowę o pracę?

NIE. Przepisy Kodeksu pracy wprowadzają zasadę szczególnej ochrony pracowników w wieku przedemerytalnym. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakują nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (art. 39 K.p.). Ochrona ta nie przysługuje jedynie w przypadku uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy albo likwidacji lub upadłości pracodawcy (art. 40 i 41¹ K.p.). Nadmieńmy, że przedmiotowa ochrona nie obowiązuje w przypadku, gdy pracownik osiągnie wiek uprawniający do ochrony przedemerytalnej po złożeniu przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę.

W omawianym przypadku pracodawca objęty jest regulacjami ustawy o zwolnieniach grupowych. W myśl art. 5 ust. 5 pkt 1 tej ustawy, pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną. Wypowiedzenie zmieniające można zastosować zarówno w przypadku typowych zwolnień grupowych, jak i indywidualnych. Przy czym w razie zwolnień indywidualnych warunkiem dokonania wypowiedzenia zmieniającego jest wymóg, aby przyczyny niedotyczące pracownika, uzasadniające wypowiedzenie umowy, stanowiły wyłączny powód zwolnienia pracownika.

Ponadto, na podstawie art. 43 K.p., pracodawca (również nieobjęty ustawą o zwolnieniach grupowych) może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi korzystającemu z ochrony przedemerytalnej również wtedy, gdy wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:

• wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy,
   
• stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.

W przedstawionej w pytaniu sytuacji pracodawca może tylko wypowiedzieć warunki pracy i płacy pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną, z powodu likwidacji stanowiska pracy. Taka przyczyna spełnia przesłanki dokonania wypowiedzenia w trybie indywidualnym (nie dotyczy pracownika i stanowi wyłączny powód zwolnienia). Zgodnie z art. 42 § 3 K.p., w razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych w wypowiedzeniu zmieniającym nowych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia.

Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia zmieniającego nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków, uważa się, że wyraził na nie zgodę.

W przypadku, gdy pracownik zaakceptuje wypowiedzenie zmieniające, pracodawca będzie zobowiązany wypłacać mu dodatek wyrównawczy (o ile w wyniku wypowiedzenia warunki płacowe ulegną pogorszeniu) przez cały okres ochronny. Ustalenie wysokości dodatku następuje na zasadach dotyczących wyliczania wynagrodzenia urlopowego, określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 14 ze zm.).