Urlop rodzicielski udzielony w trybie "z góry"

Pracownica po porodzie, w trybie "z góry", złożyła wniosek o pełny urlop rodzicielski. Aktualnie zmieniła zdanie i zamierza zrezygnować z części urlopu na rzecz ojca dziecka. Czy jest to możliwe? Czy ojciec dziecka musi wykorzystać pozostałą część?

W myśl art. 179¹ § 1 K.p., pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Urlop ten wynosi:

• 32 tygodnie, w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
   
• 34 tygodnie, w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Udzielenie urlopu rodzicielskiego we wskazanym wyżej wymiarze w praktyce nazywane jest trybem "z góry". Skorzystanie z niego nie uniemożliwia zmiany decyzji pracownicy - może ona zrezygnować z całości lub części tego urlopu, co w przypadku zachowania obowiązujących terminów jest dla pracodawcy wiążące.

Stosownie do art. 179¹ § 2 K.p., w przypadku złożenia wniosku o urlop rodzicielski w trybie "z góry" pracownica może dzielić się z pracownikiem - ojcem wychowującym dziecko albo ubezpieczonym - ojcem dziecka korzystaniem z urlopu rodzicielskiego albo pobieraniem zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 182^1c § 2 i 4 K.p.

Zasady te przewidują, że urlop rodzicielski powinien być udzielony:

• bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego,
   
• w nie więcej niż 4 częściach, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia,
   
• na minimum 8 tygodni, z wyjątkiem pierwszej części, która w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż 6 tygodni.

W omawianym przypadku wniosek dotyczący rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości albo w części i powrotu do pracy składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy. Natomiast drugi rodzic składa wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w całości albo w części - w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo jego części (art. 179¹ § 4 K.p.). Ojciec dziecka może, ale nie musi korzystać z urlopu rodzicielskiego, z którego zrezygnowała matka. Potwierdza to pośrednio § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem (...), który wymaga zawarcia we wniosku pracownicy w sprawie rezygnacji z urlopu rodzicielskiego jedynie jej imienia i nazwiska oraz daty przystąpienia do pracy. Nie przewiduje natomiast obowiązku podawania informacji w sprawie korzystania bądź nie z urlopu rodzicielskiego przez ojca dziecka.

Przepisy Kodeksu pracy przewidują też drugi sposób wnioskowania o urlop rodzicielski, zwany trybem "z dołu", który pozwala na wystąpienie o pełny urlop rodzicielski albo tylko jego część pod koniec urlopu macierzyńskiego (ewentualnie poprzedniej części urlopu rodzicielskiego), nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem. W tym trybie urlop można wykorzystać w bezpośrednio po sobie następujących częściach (nie więcej niż 4) bądź też można przesunąć jego część w wymiarze do 16 tygodni na czas, gdy dziecko będzie starsze. Należy ją wówczas wykorzystać do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat (art. 182^1c -182^1d K.p.).

Wskazany na wstępie wymiar urlopu rodzicielskiego przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka (art. 182^1a § 2 K.p.).