Zasady wynagradzania za pracę nadliczbową

Przekroczenie norm czasu pracy (dobowej lub średniotygodniowej) bądź przedłużonego wymiaru dobowego powoduje powstanie nadgodzin dobowych lub średniotygodniowych. Są one rekompensowane przez wypłatę stosownego dodatku do wynagrodzenia lub udzielenie pracownikowi czasu wolnego (art. 151¹ i art. 151² K.p.). Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości:

• 100% wynagrodzenia, gdy godziny nadliczbowe przypadają: w nocy; w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy; w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
   
• 50% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony wyżej (art. 151¹ § 1 K.p.).

Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku z przekroczenia dobowego (art. 151¹ § 2 K.p.).

Za nadgodziny (bez względu na ich rodzaj) przysługuje normalne wynagrodzenie w miesiącu ich wystąpienia.

Za pracę w nadgodzinach pracownikowi przysługuje normalne wynagrodzenie i dodatek (chyba że udzielono mu czasu wolnego, co wyłącza prawo do dodatku). Pod pojęciem normalnego wynagrodzenia rozumie się wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie. Natomiast podstawą dodatku za nadgodziny jest wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną. W przypadku gdy taki składnik nie został wyodrębniony w umowie o pracę, należy przyjąć 60% jego wynagrodzenia (art. 151¹ § 3 K.p.).

Metodyka obliczania dodatku do wynagrodzenia za pracę nadliczbową wynika z § 4 i 4a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań... (Dz. U. z 2017 r. poz. 927). W zakresie obliczania dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych odsyła ono do zasad ustalania wynagrodzenia urlopowego, wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu... (Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 14 ze zm.).

Uwzględniając metodykę przyjętą w rozporządzeniu urlopowym, w celu obliczenia dodatku za jedną godzinę nadliczbową:

• według składników wynagrodzenia określonych w stawce miesięcznej w stałej wysokości - należy tę stawkę podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu (przykład),
   
• według zmiennych składników wynagrodzenia - wynagrodzenie ustalone według zasad jak za urlop wypoczynkowy dzieli się przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w okresie, z którego ustala się to wynagrodzenie.

Ustalając dodatek za nadgodziny przy wynagrodzeniu w stałej stawce miesięcznej, bierze się pod uwagę tzw. nominalny czas pracy, tj. wymiar czasu pracy obowiązujący w danym okresie rozliczeniowych, ustalony zgodnie z art. 130 K.p. Wymiary te są różne w poszczególnych latach kalendarzowych, stąd ich zmiana w 2018 r. pośrednio wpływa na wysokość dodatku.